Από την ιστοσελίδα της ευρωπαικής ένωσης (δείτε το άρθρο εδώ)
Ημερομηνία άρθρου 10 Μαρτιου 2005
Τα δάση συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της Λισσαβόνας * για οικονομική ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα, καθώς και των στόχων του Γκέτεμποργκ * για διατήρηση των φυσικών πόρων. Προκειμένου να συνεχιστεί η συνεισφορά αυτή, είναι σημαντικό να προσαρμοστεί η δασική στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EΕ) σε μια ολοένα πιο ανοικτή και παγκοσμιοποιημένη αγορά, καθώς και στις σημερινές πολιτικές συνθήκες. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή προτείνει κοινοτικό σχέδιο δράσης για την αειφόρο και πολυσχιδή διαχείριση των δασικών πόρων της ΕΕ.
ΠΡΑΞΗ
Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, της 10ης Μαρτίου 2005, με τον τίτλο "Έκθεση για την εφαρμογή της Δασικής Στρατηγικής της ΕΕ" [COM(2005) 84 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στη Επίσημη Εφημερίδα].
ΣΥΝΟΨΗ
Στην ανακοίνωση αυτή η Επιτροπή αναλύει την πρόοδο που συντελέστηκε από την εκκίνηση της δασικής στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), το 1998, καθώς και τα νέα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα ο δασικός τομέας. Χωρίς να παρεκκλίνει από τις βασικές αρχές που διατυπώθηκαν στη δασική στρατηγική του 1998, αλλά εκτιμώντας ότι οι συνθήκες έχουν εξελιχθεί σημαντικά από τότε, η Επιτροπή προτείνει νέες δράσεις για το μέλλον.
Ο δασικός τομέας της ΕΕ
Τα δάση και οι άλλες δασικές εκτάσεις καταλαμβάνουν το 35% του εδάφους της ΕΕ, δηλ. περίπου 160 εκατομμύρια εκτάρια. Συμβάλλουν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και στην προστασία του εδάφους και των υδάτων. Επιπλέον, η δασοκομία και οι συναφείς δραστηριότητες απασχολούν περίπου 3,4 εκατομμύρια άτομα, καθώς η ΕΕ αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς, εμπόρους και καταναλωτές δασικών προϊόντων παγκοσμίως.
Πολλοί παράγοντες πλήττουν τα δάση: η ατμοσφαιρική ρύπανση, οι καταιγίδες, οι δασικές πυρκαγιές και τα προβλήματα που συνδέονται με τους βιοτικούς παράγοντες και τη βόσκηση.
Η δασική πολιτική της ΕΕ
Η δασική πολιτική υπάγεται στην αρμοδιότητα των κρατών μελών, πλην όμως η ΕΕ μπορεί να συμβάλει στην εφαρμογή της μέσω κοινών πολιτικών, βασιζόμενων στην αρχή της επικουρικότητας και στη συνυπευθυνότητα. Η αειφόρος διαχείριση των δασών στηρίζεται, επομένως, στον συντονισμό μεταξύ των πολιτικών των κρατών μελών και των κοινοτικών πολιτικών και πρωτοβουλιών.
Το εθνικό επίπεδο
Σε εθνικό επίπεδο, τα μέσα εφαρμογής της δασικής πολιτικής είναι τα Εθνικά Δασικά Προγράμματα (ΕΔΠ). Τα ΕΔΠ καλύπτουν πολλά ζητήματα, όπως η παραγωγική λειτουργία των δασών και η συμβολή τους στην αγροτική ανάπτυξη, ο ρόλος τους στην προστασία και ενίσχυση της βιοποικιλότητας στα δάση και, τέλος, οι σχετικές κοινωνικές, ψυχαγωγικές και πολιτιστικές πτυχές. Για να βελτιωθεί η διακλαδική συνεργασία, τα ΕΔΠ πρέπει να ενσωματωθούν πλήρως στις εθνικές στρατηγικές για την αειφόρο ανάπτυξη.
Το κοινοτικό επίπεδο
Οι κοινοτικές δράσεις υπέρ της διαχείρισης των δασών καλύπτουν πολλούς τομείς, ειδικότερα δε:
*
την πολιτική αγροτικής ανάπτυξης:
* η πολιτική αυτή υπήρξε το κύριο μέσο εφαρμογής της δασικής στρατηγικής της ΕΕ σε κοινοτικό επίπεδο. Πράγματι, το 10% του προϋπολογισμού για την αγροτική ανάπτυξη (περίοδος 2000--2006), δηλ. 4,8 εκατομμύρια ευρώ, διατίθεται για δασοκομικά μέτρα. Εξάλλου, η πρόταση της Επιτροπής για την ενίσχυση της πολιτικής της ΕΕ στον τομέα της αγροτικής ανάπτυξης για την περίοδο 2007-2013 προβλέπει την πληρέστερη ενσωμάτωση της δασοκομίας στην αγροτική ανάπτυξη·
*
την προστασία των δασών από τις πυρκαγιές και από την ατμοσφαιρική ρύπανση:
* τα κοινοτικά μέτρα είχαν ως αποτέλεσμα τη συγκέντρωση μεγάλου όγκου πληροφοριών και την εφαρμογή πολλών επιχειρησιακών μέτρων. Ωστόσο, η ατμοσφαιρική ρύπανση και οι δασικές πυρκαγιές εξακολουθούν να αποτελούν μείζον πρόβλημα. Η δράση "Έμφαση στα δάση" (Forest Focus) επικεντρώνεται στην προστασία των δασών από την ατμοσφαιρική ρύπανση και στην πρόληψη των πυρκαγιών·
*
τη διατήρηση της βιοποικιλότητας:
* συγκροτήθηκε οικολογικό δίκτυο προστατευόμενων ειδικών ζωνών, επονομαζόμενο " Natura 2000 ". Ωστόσο, παραμένει η ανάγκη χαρτογράφησης, μελέτης και παρακολούθησης της δασικής βιοποικιλότητας, τόσο εντός, όσο και εκτός των προστατευόμενων περιοχών·
*
την αλλαγή του κλίματος:
* τα δάση μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στον περιορισμό των εκπομπών από τα ορυκτά καύσιμα. Παρόλα αυτά, οι δυνατότητες χρήσης της βιομάζας για ενεργειακούς σκοπούς δεν έχουν ακόμη αξιοποιηθεί πλήρως στην ΕΕ. Σημαντικό είναι, επίσης, να εξεταστούν μέτρα προσαρμογής των δασών στις νέες καιρικές συνθήκες·
*
την ανταγωνιστικότητα της δασοκομίας:
* ο ευρωπαίος καταναλωτής πρέπει να ενημερώνεται πληρέστερα για τα πλεονεκτήματα της χρήσης ξύλου που προέρχεται από δάση τα οποία αποτελούν αντικείμενο αειφόρου διαχείρισης. Πρέπει επίσης να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον λειτουργίας, εντός του οποίου οι επιχειρήσεις του δασικού κλάδου θα είναι σε θέση να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητά τους και, ταυτόχρονα, να προωθήσουν τη χρήση της ξυλείας·
*
την έρευνα:
* τα κοινοτικά προγράμματα πλαίσια έρευνας, όπως και το πρόγραμμα ευρωπαϊκής συνεργασίας στον τομέα της επιστημονικής και τεχνικής έρευνας (COST) στηρίζουν και ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα του δασικού κλάδου. Πρέπει να αρχίσει σοβαρός και μακροπρόθεσμος προβληματισμός για το πεδίο και τις προτεραιότητες της δασικής έρευνας.
Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη και η ΕΕ λαμβάνουν υπόψη τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (UNCED) * του 1992 και τις διασκέψεις που επακολούθησαν, καθώς και από τις Υπουργικές Διασκέψεις για την Προστασία των Δασών στην Ευρώπη (MCPFE) *.
Σχέδιο δράσης της ΕΕ για την αειφόρο διαχείριση των δασών
Για να καταστρωθεί αποτελεσματική στρατηγική αειφόρου διαχείρισης των δασών, η Επιτροπή θεωρεί αναγκαία:
* τον συγκερασμό μεταξύ ενός τρόπου διαχείρισης των δασών που θα αποφέρει κοινωνικά και οικολογικά οφέλη και της διαπίστωσης ότι τα εισοδήματα των ευρωπαίων ιδιοκτητών δασικών εκτάσεων εξαρτώνται, σε μεγάλο βαθμό, από τις πωλήσεις ξυλείας. Η ταυτόχρονη επίτευξη οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών στόχων γίνεται ολοένα δυσκολότερη στο πλαίσιο μιας ανοικτής και παγκόσμιας αγοράς·
* τη μεγαλύτερη εναρμόνιση των διαφόρων πολιτικών της ΕΕ που έχουν αντίκτυπο στα δάση και στη δασοκομική δραστηριότητα και τον καλύτερο συντονισμό μεταξύ Επιτροπής και κρατών μελών·τα σχετικά μέτρα θα εφαρμοστούν κατά την υλοποίηση της στρατηγικής·
* την επανεξέταση και την εδραίωση των διαδικασιών διαβούλευσης στον δασικό τομέα, ώστε να εξασφαλιστούν η διαφάνεια στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και ο δομημένος διάλογος με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη·
* την αναγνώριση του ρόλου των δασών στην αειφόρο ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένων των πτυχών που αφορούν την αλλαγή του κλίματος και τη βιοποικιλότητα, και την υποστήριξη των διεθνών δεσμεύσεων.
Η κατάρτιση σχεδίου δράσης της ΕΕ για την αειφόρο διαχείριση των δασών θα αποτελούσε το κατάλληλο πλαίσιο για να τεθούν οι βάσεις μιας δυναμικής δομής, συμβατής με τις σημερινές πολιτικές συνθήκες και με τις στρατηγικές της Λισσαβόνας και του Γκέτεμποργκ. Το σχέδιο αυτό θα συνιστούσε επίσης ένα συνεκτικό πλαίσιο για την υλοποίηση δράσεων σχετικών με τα δάση και θα εξασφάλιζε τον συντονισμό μεταξύ των κοινοτικών δράσεων και των δασικών πολιτικών των κρατών μελών. Οι δράσεις κοινοτικής κλίμακας που θα εγκριθούν θα πρέπει να καλύπτουν πολλά πεδία, εκτεινόμενα από τα κοινωνικοοικονομικά ζητήματα έως τα περιβαλλοντικά και τη χρήση του ξύλου ως πηγής ενέργειας. Το σχέδιο δράσης θα καλύπτει επίσης τα ζητήματα που συνδέονται με τη διακυβέρνηση, τις οριζόντιες δραστηριότητες και με τον συντονισμό, την επικοινωνία και τη συνεργασία.
Η Επιτροπή σκοπεύει να υποβάλει το εν λόγω σχέδιο δράσης το 2006.
Λέξεις- κλειδιά της πράξης
* Στόχοι της Λισσαβόνας: στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισσαβόνας (Μάρτιος του 2000), η ΕΕ έθεσε έναν νέο στρατηγικό στόχο για την επόμενη δεκαετία: «να γίνει η ανταγωνιστικότερη και δυναμικότερη οικονομία της γνώσης ανά την υφήλιο, ικανή για βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη με περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας και με μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή». Η στρατηγική αυτή αποσκοπεί να δώσει στην Ένωση τη δυνατότητα να αναδημιουργήσει τις προϋποθέσεις για πλήρη απασχόληση και να ενισχύσει τη συνοχή μέχρι το 2010.
* Στόχοι του Γκέτεμποργκ: στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Γκέτεμποργκ (Ιούνιος του 2001), εγκρίθηκε στρατηγική για την προώθησε της αειφόρου ανάπτυξης. Επιπλέον προστέθηκε μία περιβαλλοντική διάσταση στη στρατηγική της Λισσαβόνας.
* Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (UNCED): στην UNCED που πραγματοποιήθηκε στο Ρίο (Ιούνιος του 1992), τα κράτη μέλη που συμμετείχαν διατύπωσαν, στη "Διακήρυξη του Ρίο για το περιβάλλον και τη ανάπτυξη", τις βασικές αρχές της οικολογικά βιώσιμης διαχείρισης, διατήρησης και εκμετάλλευσης των δασών κάθε τύπου.
* Υπουργική Διάσκεψη για την Προστασία των Δασών στην Ευρώπη (MCPFE): πρόκειται για μια πολιτική πλατφόρμα που συνεστήθη το 1990 με σκοπό τον διάλογο σε θέματα που αφορούν τα ευρωπαϊκά δάση. Στη MCPFE εκπροσωπούνται περίπου σαράντα ευρωπαϊκές χώρες και η ΕΕ, ενώ συμμετέχουν ως παρατηρητές μη ευρωπαϊκές χώρες και διεθνείς οργανισμοί.
ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ
Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, της 3ης Νοεμβρίου 1998, για τη δασική στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης [COM(1998) 649 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στη Επίσημη Εφημερίδα]
Στην ανακοίνωση αυτή, η Επιτροπή παρέχει ένα συνεκτικό πλαίσιο δασικής στρατηγικής για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕE), το ο οποίο έχει ως γενικό στόχο την αειφόρο ανάπτυξη και διαχείριση των δασών. Η προσέγγιση αυτή θα εξειδικευτεί και θα εφαρμοστεί μέσω δασικών προγραμμάτων εθνικής ή κατώτερης κλίμακας.
Συμπεράσματα του Συμβουλίου της 30ής Μαΐου 2005 σχετικά με σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα δάση [Δεν έχει δημοσιευθεί στη Επίσημη Εφημερίδα]
Το Συμβούλιο εκτιμά ότι το σχέδιο δράσης θα πρέπει να αντιμετωπίζει ισόρροπα τις οικονομικές, οικολογικές και κοινωνικές διαστάσεις της αειφόρου διαχείρισης των δασών εντός και του διεθνούς πλαισίου. Εκτιμά επίσης ότι το σχέδιο δράσης θα πρέπει να καλύπτει τόσο τις κοινοτικές δράσεις που αφορούν τα δάση όσο και τις αντίστοιχες δράσεις των κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένων των εθνικών δασικών προγραμμάτων.
