“The clearest way into the universe is through a forest wilderness” έλεγε ο Σκοτσέζος φιλόσοφος και ιδρυτής της ιδέας των Εθνικών πάρκων John Muir. Ίσως με αυτή την αναφορά ο Muir ήθελε να τονίσει τη σημαντικότητα της φύσης στην πρόοδο όλων των επιστημών ώστε να κατανοήσουμε το σύμπαν. Άλλωστε τα τελευταία χρόνια μεγάλο μέρος των επιστημονικών ανακαλύψεων, κυρίως στον τεχνολογικό τομέα, προέκυψε μετά τη μίμηση λειτουργιών και μηχανισμών της φύσης απο τη τεχνολογία.
Μπορεί επίσης η αναφορά του Muir να είναι απλά μία φιλοσοφική έκφραση για την ιδιότητα του φυσικού περιβάλλοντος να μας ηρεμεί και να ερχόμαστε σε μία “θεωρητική” επαφή με το σύμπαν. Και στις δύο περιπτώσεις οι “υπηρεσίες” που προσφέρει η φύση στον άνθρωπο θεωρώ πως είναι ανεκτίμητες, παρόλα ταύτα ποιοί είναι οι τρόποι που μπορούμε να διασφαλίσουμε αυτές τις υπηρεσίες για τις επόμενες γενιές χωρίς να μειώσουμε τους ρυθμούς που καρπωνόμαστε τα προϊόντα της φύσης οικονομικά;
Η αειφορική διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος αποτελεί σίγουρα ένα μέρος της λύσης του προβλήματος, όμως πέρα απο το καλά θεμελιωμένο θεωρητικό υπόβαθρο, απαιτούνται μεγάλες ποσότητες δεδομένων πεδίου που θα μπορούμε να ανανεώνουμε ανα τακτά χρονικά διαστήματα για πολλές απο τις παραμέτρους και λειτουργίες των οικοσυστημάτων, ώστε να μπορέσουμε να φτάσουμε σε χρήσιμες πληροφορίες και τελικά να πάρουμε αποφάσεις. Ένας τρόπος για να ενισχύσουμε τα δεδομένα πεδίου είναι η τηλεπισκόπηση.
Μεγάλο μέρος της σύγχρονης τηλεπισκόπησης πραγματοποιείται με τη βοήθεια αισθητήρων που τοποθετούνται σε δορυφόρους και επανδρωνμένα ή μη επανδρωμένα αεροσκάφη, ενώ είναι δυνατόν να πάρουμε μετρήσεις που σχετίζονται με την αλληλεπίδραση των δασικών επιφανειών και της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας η οποία μπορεί να προέρχεται απο κάποια φυσική πηγή όπως για παράδειγμα απο τον ήλιο ή κάποια ανθρωπογενή πηγή όπως για παράδειγμα ένας πομπός που παράγει μικροκύμματα (Radar).
Εικόνα 1. Συλλογή δεδομένων με δορυφορική τηλεπισκόπηση σε δασική έκταση με κορυφές Ι,ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV. Η πηγή (Π) εκπέμπει ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία (ΗΑ) προς τη δασική έκταση ενώ ο δορυφορικός αισθητήρας (Σ) συλλέγει το μέρος της ΗΑ που ανακλάται ή εκπέμπεται απο τη δασική έκταση. Στη συνέχεια τα δεδομένα που συλλέχθηκαν αποθηκεύονται με τη μορφή ψηφιακών αριθμών (DN) στα εικονοστοιχεία (pixels) εικόνων.
Οι συνάδελφοι που δραστηριοποιούνται σαν δημόσιοι υπάλληλοι ή σαν ελεύθεροι επαγγελματίες στην Ελλάδα εξετάζουν, οπτικά κυρίως για αρκετά χρόνια τώρα, διάφορα προϊόντα τηλεπισκόπησης όπως είναι οι αεροφωτογραφίες, για την αναγνώριση δασικών επιφανειών και της αλλαγής τους μέσα στο χρόνο. Σπανιότερα, χρησιμοποιούνται οι αεροφωτογραφίες για την μέτρηση διαφόρων παραμέτρων ιστάμενων δέντρων όπως για παράδειγμα η εκτίμηση της επιφάνειας κόμης, η συγκόμωση και το ύψος των δέντρων. Παρόλα ταύτα χρησιμοποιώντας την αλληλεπίδραση της ΗΑ με τη βλάστηση σαν επιπλέον κριτήριο στην εξέταση προϊόντων τηλεπισκόπησης, μας επιτρέπεται να προσθέσουμε νέα δεδομένα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την προστασία και τη διαχείριση.
Μερικά παραδείγματα τέτοιων δεδομένων είναι η διάκριση της βλάστησης σε οικογένειες ή ακόμα και είδη, ή υγεία της βλάστησης, η παρακολούθηση της διαδικασίας της φωτοσύνθεσης, η φαινολογία και ανάπτυξη των δασών αλλά και η ποσοτικοποιήση της βιομάζας που περιέχεται σε μία δασική έκταση.
Εικόνα 2. Πάνω αριστερά παρουσιάζεται χάρτης ιστάμενης βιομάζας που παράχθηκε μετά απο συσχέτιση της ανακλούμενης ΗΑ απο ραντάρ που ανακλάται απο τη βλάστηση, με μετρήσεις πεδίου σε περιοχή μαγκρόβιων φυτών (Colourbar: Τόνοι / εκτάριο), πάνω δεξιά παρουσιάζεται προϊόν του δορυφορικού αισθητήρα MODIS που δείχνει το ποσοστό του μέρους της ΗΑ που χρησιμοποιείται κατα τη διάρκεια της φωτοσύνθεσης (400 – 700nm), κάτω δεξιά παρουσιάζεται προϊόν MODIS το οποίο δείχνει τις περιόδους που μεγαλώνουν τα φυτά.
Αναφορές:
Η εικόνα του δορυφόρου Σ στην εικόνα 1, βρίσκεται στο παρακάτω λίνκ
Στην εικόνα 2 φαίνεται υλικό απο
http://earthobservatory.nasa.gov/IOTD/view.php?id=633
http://lpvs.gsfc.nasa.gov/pheno_background.html
http://mappery.com/Mangrove-Biomass-Map
