Πάνω από 200 ενδημικά φυτά της Κρήτης που έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα, εκπέμπουν SOS, καθώς η ανθρώπινη αδιαφορία τα απειλεί με εξαφάνιση.
Πολύτιμα και σπάνια φυτά που φύονται μόνο στο νησί και πουθενά αλλού στον κόσμο, είναι πολύ πιθανό τα επόμενα χρόνια να διαγραφούν από τον κατάλογο της Δασικής Υπηρεσίας, όπως επισημαίνει ο δασολόγος κ. Νίκος Παπαδακάκης, που αναφέρει πως ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τα ενδημικά φυτά και κυρίως για τα στενοενδημικά, τα οποία απαντώνται μόνο σε κάποιες ορεινές ή παραθαλάσσιες περιοχές, είναι ο άνθρωπος.
«Η Κρήτη έχει πλούσια χλωρίδα. Είναι από τις μοναδικές περιοχές με πλούτο φυτικών ειδών, που προσεγγίζει τα 2.000 είδη. Αν βάλουμε σε αυτά και τα υποείδη και τις ποικιλίες που υπάρχουν, τότε μιλάμε για ένα πολύ μεγάλο αριθμό φυτών. Μέσα σε αυτά υπάρχουν περίπου 200, τα οποία είναι ενδημικά, δηλαδή φύονται μόνο πάνω στο νησί και πουθενά αλλού στον κόσμο. Κάποια από αυτά μάλιστα είναι και στενοενδημικά, φύονται δηλαδή σε συγκεκριμένες περιοχές, όπως σε κάποιες βουνοκορφές, πλαγιές, φαράγγια ή παραλίες. Επειδή λοιπόν ο οικότοπος της ανάπτυξης των ενδημικών φυτών είναι μικρός, θεωρούνται απειλούμενα είδη», σημειώνει ο κ. Παπαδακάκης.
Αυτός ο πολύτιμος θησαυρός της Κρήτης παρουσιάζει μια μεγάλη ιδιομορφία. Όπως λέει ο δασολόγος, κάποια από αυτά είναι αρωματικά, όπως αυτό που σήμερα υπάρχει μόνο στα Λευκά Όρη και σε μικρές περιοχές του Ψηλορείτη, η γνωστή μαλοτύρα ή τσάι του βουνού. Κάποια είναι κοινά σε όλο το νησί, όπως είναι ο έρωντας ή δίκταμος, ο οποίος είναι γνωστός από αρχαιοτάτων χρόνων, σαν ενδημικό φυτό της Μεγαλονήσου. Επίσης υπάρχουν και κάποια είδη ορχιδέων, όπως είναι το κεφαλάνθηρο κουκουλάτα, το οποίο βρέθηκε αρχικά στον Ψηλορείτη, ενώ τελευταία βρέθηκε και στο φαράγγι της Σαμαριάς.
Κίνδυνοι
Εξαιτίας των περιορισμένων περιοχών πάνω στην Κρήτη, στις οποίες απαντώνται τα ενδημικά φυτά και σε συνδυασμό με τις συνθήκες που διαμορφώνει συνεχώς ο άνθρωπος επηρεάζοντας το περιβάλλον, τα φυτά εκπέμπουν SOS.
Ο ανθρώπινος παράγοντας απειλεί σήμερα, είτε άμεσα, είτε έμμεσα, τα ενδημικά φυτά του νησιού, με τις πυρκαγιές, την υπερβόσκηση, την ασταμάτητη αλλαγή χρήσης της γης και την ανεξέλεγκτη συλλογή κάποιων ενδημικών φυτών για οικονομικούς λόγους.
Οι Δασικές Υπηρεσίες της Κρήτης καταβάλλουν κάποιες προσπάθειες για τη διάσωση και την προστασία τους, χωρίς όμως σημαντικά αποτελέσματα και αυτό γιατί απουσιάζει η οργάνωση, η εκπαίδευση του προσωπικού και η λήψη ουσιαστικών διαχειριστικών μέτρων.
«Οι περισσότεροι υπάλληλοι στις Δασικές Υπηρεσίες δεν γνωρίζουν ούτε τα ενδημικά φυτά που έχουμε. Έτσι η προστασία των ενδημικών φυτών επαφίεται στο ζήλο και στο ενδιαφέρον ορισμένων που ψάχνουν για να τα βρουν και να τα προστατεύσουν.
Πρέπει να ληφθούν ουσιαστικά μέτρα για την αντιμετώπιση των κινδύνων και την προστασία τους, γιατί σήμερα οι προσπάθειες που γίνονται είναι σε εθελοντικό επίπεδο», τονίζει ο κ. Παπαδακάκης.
Πολύτιμα είδη
Τα ενδημικά φυτά αποτελούν, όπως σημειώνει ο κ. Παπαδακάκης, ένα θησαυρό για την Κρήτη, ο οποίος παραμένει ακόμη σε ένα βαθμό άγνωστος. «Κάποια από τα ενδημικά φυτά της Κρήτης δεν έχουν ακόμη καταγραφεί. Ο γεωπόνος και καθηγητής του ΤΕΙ Ηρακλείου κ. Ζαχαρίας Κυπριωτάκης πρόσφατα, κατέγραψε στη Ντία, δύο νέα είδη φυτών, τα οποία δεν υπάρχουν πουθενά αλλού», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Παπαδακάκης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν φυτά, τα οποία είναι απλώς αρωματικά, υπάρχουν όμως και κάποια που έχουν και θεραπευτικές ιδιότητες. Τα πιο χαρακτηριστικά είναι ο έρωντας ή δίκταμος ο οποίος είναι γνωστός από αρχαιοτάτων χρόνων σαν ενδημικό φυτό του νησιού, η μαλοτύρα ή τσάι του βουνού που σήμερα φύεται μόνο στα Λευκά Όρη και σε μικρές περιοχές του Ψηλορείτη και κάποια είδη ορχιδέων, όπως το κεφαλάνθηρο κουκουλάτα.
Μάλιστα σήμερα γίνεται προσπάθεια για να εκμεταλλευτούν κάποια από αυτά και οικονομικά, μέσω της καλλιέργειάς τους. Μέχρι σήμερα όμως αυτές οι πρωτοβουλίες γίνονται με τρόπο, όχι συστηματικό, αλλά μεμονωμένο.
«Πάρα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον έχουν τα αρωματικά φυτά, όπως ο δίκταμος, η μαντζουράνα και η μαλοτύρα, τα οποία θα μπορούσαμε να εκμεταλλευτούμε και εμπορικά με κάποιες συστηματικές κινήσεις. Έχουν οικονομική αξία, την οποία πρέπει να αναδείξουμε και αν είναι δυνατόν κάποια από αυτά να τα καλλιεργήσουμε. Σήμερα γίνεται καλλιέργεια του δίκταμου για παράδειγμα, η οποία όμως γίνεται μεμονωμένα και όχι με το σωστό τρόπο. Αξίζει να σημειωθεί ότι ίσως κάποια από τα ενδημικά φυτά πιθανόν να έχουν και θεραπευτικές ιδιότητες για αυτό θα μπορούσε να υπάρχει μια ανάλυση των ιδιοτήτων τους και να αξιοποιηθούν οι ιδιότητες τους», καταλήγει ο κ. Παπαδακάκης.
Πηγή: Εφημερίδα Τόλμη