Αρχέγονα τα δάση της περιοχής Σκουριών Χαλκιδικής;

Το τελευταίο διάστημα γίνεται μεγάλη συζήτηση για την κατάσταση των δασών της ΒΔ Χαλκιδικής και ιδιαίτερα για το δάσος Σκουριών σε ένα μέρος του οποίου πρόκειται να αναπτυχθεί η μεταλλευτική δραστηριότητα.

Από πολλούς ειδικούς και μη χαρακτηρίζεται ως αρχέγονο, ως δάσος που στήριζε και στηρίζει ή είναι σε θέση να στηρίξει την οικονομική δραστηριότητα της περιοχής, ως δάσος μνημείο της φύσης ή ως πρωτόγονο δάσος ή ως παρθένο δάσος και τώρα τελευταία ως δάσος που ομοιάζει με τα αρχέγονα και πολλά άλλα παρόμοια. Τι συμβαίνει όμως στην πραγματικότητα;

Για να αποσαφηνισθεί η πραγματική του κατάσταση θα πρέπει να ανατρέξει κανείς σε μελέτες που έχουν γίνει κατά το παρελθόν από ειδικούς της Σχολής Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, στις εγκεκριμένες από το Υπουργείο Γεωργίας Διαχειριστικές Μελέτες, σε αεροφωτογραφίες της ΓΥΣ των ετών 1945 και 1960, στα στοιχεία της απογραφής δασών του Υπουργείου Γεωργίας, στα αποτελέσματα της Ταξινόμησης των εδαφών και της Γαιοϊκανότητας που έγινε κατά το παρελθόν από το Υπουργείο Γεωργίας Επίσης πρέπει να χρησιμοποιούνται στοιχεία που προκύπτουν από σειρά επίσημων μελετών της Δασικής Υπηρεσίας της περιοχής και κυρίως της εγκεκριμένης Δασικής Διαχειριστικής Μελέτης της περιοχής, τους σχετικούς Νόμους και τις αποφάσεις της πολιτείας που σχετίζονται με τη διαχείριση της περιοχής καθώς και σε στοιχεία που μπορούν να ληφθούν ανά πάσα στιγμή και με τα οποία μπορεί να εκτιμηθεί με μεγάλη ακρίβεια η παραγωγικότητα των δασών αυτών.

Σε πρώτη όμως φάση και πριν αναφερθούμε στην κατάσταση των δασών της περιοχής θα πρέπει να ξεκαθαριστούν βασικές έννοιες προς όφελος της αλήθειας αλλά και της σχετικής επιστήμης που ασχολείται με τα θέματα αυτά, γιατί η χρησιμοποίηση όρων και εννοιών, πρέπει να βασίζεται στα διεθνώς καθιερωμένα, γιατί όπως έγραψε και ο Κοραής το αδιόριστον των λέξεων γεννά το ακατάστατον των ιδεών και τούτο πάλιν το ακατάστατον των πράξεων.

Ας δούμε λοιπόν τι είναι οι έννοιες που αναφέρθηκαν προηγουμένως αρχίζοντας από τους ορισμούς που χαρακτηρίζουν τα δάση ή τα οικοσυστήματα σε παγκόσμιο επίπεδο.

Αρχέγονα δάση ή παλαιά δάση (old-growth forest), ή πρωτογενή δάση (primary forest), ή παρθένα δάση (virgin forest) ή πρωτόγονα δάση (primaeval forest) ή αρχαία δάση (ancient woodland) η απομεινάρια δασών (antique forest) είναι δάση μεγάλης ηλικίας, που έχουν αναπτυχθεί χωρίς την επέμβαση ή την επίδραση του ανθρώπου, και ως εκ τούτου παρουσιάζουν μοναδικές συνθήκες ανάπτυξης, μοναδικά οικολογικά χαρακτηριστικά και μοναδική δομή. Σε όλες όμως τις περιπτώσεις χαρακτηρίζονται ως σταθερές φυτοκοινότητες σε κατάσταση Climax .

Σε αυτές τις κατηγορίες περιλαμβάνονται δάση με μεγάλη ποικιλία δομής, με πολυεπίπεδη διαμόρφωση της κομοστέγης, με μεγάλη διακύμανση στο ύψος και στη διάμετρο των δέντρων, με μεγάλο αριθμό νεκρών δένδρων, τόσο ιστάμενων όσο και κατακείμενων στην επιφάνεια του εδάφους με διάφορο βαθμό αποσύνθεσης, με την παρουσία μεγάλου πάχους κάλυψης του εδάφους από τα νεκρά φυτικά υπολείμματα που βρίσκονται σε δυναμική ισορροπία και τα οποία προστατεύουν το έδαφος από τη διάβρωση και την υποβάθμιση ενώ παράλληλα τα υλικά αυτά συμμετέχουν στις διαδικασίες παραγωγής των οικοσυστημάτων αυτών.

Αρχέγονο δάσος είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται σε ορισμένες περιπτώσεις εναλλακτικά με τον όρο παλαιό δάσος. Η σύνθεσή η δομή αλλά και όλα τα άλλα οικολογικά χαρακτηριστικά των αρχέγονων δασών, όπως έχουν καθοριστεί από τους ειδικούς διεθνώς, είναι αποτέλεσμα φυσικών διαδικασιών και διεργασιών που συμβαίνουν ταυτόχρονα, μακριά από κάθε επίδραση του ανθρώπου. Ακόμη και στην περίπτωση αυτή υπάρχει, για τους ειδικούς, μια ουσιώδης διαφορά μεταξύ των δύο αυτών εννοιών δηλαδή του αρχέγονου δάσους και του παλαιού δάσους.

Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι ένα “παλαιό δάσος” μπορεί να αναπτυχθεί μετά από παρέλευση αρκετών αιώνων από τη διατάραξή του από τον άνθρωπο και μάλιστα μετά από την άρση των αποτελεσμάτων της επίδρασής του, δηλαδή μετά από την πλήρη και μακροχρόνια (για πολλούς αιώνες) προστασία του.

Αντίθετα ο όρος “αρχέγονο δάσος” αναφέρεται για τα δάση στα οποία η ανθρώπινη επιρροή δεν έχει γίνει ποτέ αισθητή κατά το παρελθόν. Με τον όρο λοιπόν των αρχέγονων δασών οι ειδικοί χαρακτηρίζουν κάποια δάση ή οικοσυστήματα που βρίσκονται σε ορισμένες περιοχές της γης όπως στις βόρειες ζώνες του Καναδά και της Ρωσίας (δάση κωνοφόρων) και κάποιες απομακρυσμένες περιοχές των τροπικών δασών στη Βραζιλία (δάση πλατυφύλλων).

Πολλοί ειδικοί επιστήμονες ισχυρίζονται ότι στη Δυτική Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν υπάρχουν ανάλογες περιοχές, λόγω της γεωργικής καλλιέργειας, των πυρκαγιών αλλά και των υλοτομιών πολύ δε περισσότερο αυτό ισχύει για τις Μεσογειακές χώρες στις οποίες λόγω της μακρόχρονης ιστορίας τους η επίδραση του ανθρώπου στο περιβάλλον ακόμη και από την προϊστορική περίοδο ήταν σημαντική.

Τελευταία αμερικανικοί ειδικοί Δασολόγοι, έχουν υιοθετήσει την άποψη ότι πιθανόν ορισμένες απομακρυσμένες στέπες μπορούν να χαρακτηρισθούν ως αρχέγονες φυτοκοινότητες αλλά όχι αρχέγονα δάση. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονισθεί ότι ακόμη και τα γνωστά αμερικανικά δάση με το είδος Sequoia gigantea της Καλιφόρνιας, χαρακτηρίζονται από τους Αμερικανούς ειδικούς επιστήμονες ως παλαιά δάση και όχι ως αρχέγονα.

Στην ίδια κατηγορία ανήκουν και ορισμένα παρόχθια δάση στη Βόρεια Καρολίνα των ΗΠΑ, καθώς και ένα μικρό τμήμα δάσους ερυθρελάτης στην Κοιλάδα του ποταμού Hudson των ΗΠΑ.

Στην Ευρώπη στην κατηγορία των παλαιών δασών ανήκει (με επιφυλάξεις από πολλούς ειδικούς) το προστατευόμενο παρθένο δάσος Bielowieza που βρίσκεται ανάμεσα στην Πολωνία και τη Λευκορωσία και το οποίο παραμένει σχεδόν άθικτο από το τέλος της εποχής των παγετώνων (εδώ και 12.000 χρόνια), και το οποίο εντάχθηκε από την UNESCO στη λίστα με τις τοποθεσίες Παγκόσμιας Κληρονομιάς το έτος 1979

Στην ίδια κατηγορία ανήκουν και κάποια οικοσυστήματα της υποτροπική περιοχής της Κίνας ή της χερσονήσου της Ινδοκίνας, μεγάλης ηλικίας, που προστατεύονται με διάφορα προγράμματα, όπως για παράδειγμα είναι τα Dinghushan Biosphere Reserve και and Menglun Nature Reserve.

Ως πρωτογενή δάση (primary forest) χαρακτηρίζονται σύνθετα οικοσυστήματα, με πολυεπίπεδη δομή και πολύ υψηλή βιοποικιλότητα.

Μετά από τις παραπάνω αναφερόμενες διευκρινήσεις ας δούμε τη συμβαίνει με την κατάσταση των δασών στη περιοχή Σκουριών

Με βάση τα παραπάνω θα πρέπει να τονισθεί ότι το γενικότερο δασικό σύμπλεγμα στο οποίο υπάγεται και το δάσος της περιοχής των Σκουριών, ανήκει στο Ελληνικό Δημόσιο και περιήλθε σε αυτό ως “δικαίωμα πολέμου” από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η κατάσταση αυτή συνεχίσθηκε και μετά από την απελευθέρωση της περιοχής μέχρι και το 1923. Κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής περιόδου όλα τα δάση του Νομού Χαλκιδικής διαχειρίζονταν εμπειρικά και μάλιστα πολλά από αυτά εξυπηρετούσαν τη μεταλλευτική δραστηριότητα της ευρύτερης περιοχής.

Θα πρέπει να τονισθεί ότι κατά την περίοδο αυτή λειτουργούσαν 300 καμίνια που χρησιμοποιούσαν το ξύλο των δασών της περιοχής. Από το έτος 1923 άρχισε μια συστηματική προσπάθεια εκμετάλλευσης των δασών της περιοχής από την Δασική Υπηρεσία του Υπουργείου Γεωργίας. Για το λόγο αυτό έχουν συνταχθεί διάφορες μελέτες στις οποίες περιγράφεται με άριστο τρόπο η κατάσταση των δασών της περιοχής κατά τα τελευταία πενήντα περίπου χρόνια και περιγράφονται με άριστο τρόπο οι συνθήκες ανάπτυξης των δασών.

Στη Διαχειριστική Μελέτη που αφορά τη διαχείριση των δασών όλου του δασικού συμπλέγματος της Αρναίας στο οποίο περιλαμβάνονται και τα δάση της περιοχής των Σκουριών. αναφέρεται ότι «παλαιότερα τα δάση του συμπλέγματος υπέστησαν σοβαρή υποβάθμιση η οποία σύμφωνα με στοιχεία της Δασικής Υπηρεσίας προερχόταν από:
1.την υπερβόσκηση (κυρίως)
2.την κλαδονομή
3.τις λαθροϋλοτομίες
4.τις εκχερσώσεις

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονισθεί ότι στη Δασική Διαχειριστική Μελέτη δεν αναφέρεται πουθενά ότι τα δάση της περιοχής είναι αρχέγονα, ή παλαιά δάση ή πρωτογενή δάση ή παρθένα δάση ή πρωτόγονα δάση ή αρχαία δάση (ancient woodland) η απομεινάρια δασών, γιατί αυτό δεν συμβαίνει αλλά χαρακτηρίζονται ότι είναι διαχειριζόμενα πρεμνοφυή δάση με παρακρατήματα.

Μάλιστα κατά τη πρώτη περίοδο διαχείρισής τους καταβλήθηκε ιδιαίτερη προσπάθεια υλοτόμησης και απομάκρυνσης των παλαιοτέρων σάπιων δένδρων. Η ενέργεια αυτή δηλαδή της απομάκρυνσης των μεγάλης ηλικίας σάπιων δένδρων, διαδικασία που εφαρμόσθηκε σε όλα σχεδόν τα διαχειριζόμενα δάση της Ελλάδος, αποσκοπούσε κυρίως στη βελτίωση των παραγόμενων δασικών προϊόντων (κυρίως ξύλου), τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά.

Το γεγονός αυτό τεκμηριώνεται ακόμη και με την ύπαρξη μέσα στα δάση παλαιότερων πρέμνων μεγάλης σχετικά διαμέτρου. Επίσης η παρουσία πρέμνων ηλικίας 10-20 και σε ορισμένες περιπτώσεις τριάντα ετών σημαίνει ότι τα δάση διαχειρίζονταν εδώ και πολλά χρόνια ως πρεμνοφυή με παρακρατήματα . Το βασικό λοιπόν συμπέρασμα που βγαίνει από τις διάφορες διαχειριστικές μελέτες αλλά και από την παρουσία των πρέμνων είναι ότι καμιά από τις αναφερόμενες προϋποθέσεις για το χαρακτηρισμό των δασών είτε ως αρχέγονων είτε ως ομοιάζοντα με τα αρχέγονα, είτε ως παλαιά είτε ως πρωτογενή είτε ως παρθένα δεν συντρέχει.

Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά των δασών που αναφέρονται παραπάνω είναι η χαρακτηριστική κατανομή των ηλικιών των δένδρων (περιλαμβάνονται όλες οι ηλικίες των δένδρων σε μικρή έκταση) αλλά και ή κατανομή των αυξητικών στοιχείων των δένδρων όπως του ύψους και της διαμέτρου. Στη περίπτωση των δασών που αναφέρθηκαν προηγουμένως δηλαδή των αρχέγονων, των παλαιών κά, παρατηρείται στον ίδιο χώρο μια μεγάλη διασπορά στις τιμές της διαμέτρου, της ηλικίας και του ύψους σε μικρή σχετικά επιφάνεια.

Αντίθετα στο δάσος της περιοχής Σκουριών λόγω της μορφής διαχείρισης (πρεμνοφυής διαχείριση με παρακρατήματα) η διασπορά είναι μικρή (χαρακτηριστικές είναι οι καμπύλες κατανομής ύψους και διαμέτρου από δειγματοληπτικές επιφάνειες στη περιοχή των Σκουριών. Παράλληλα η διαφοροποίηση της ηλικίας των παρακρατημάτων, που έχουν πάντοτε διπλάσια ή τριπλάσια ηλικία των υπολοίπων δένδρων τεκμηριώνει τη μορφή διαχείρισης των δασών της περιοχής. Αποψιλωτική διαχείριση με παρακρατήματα.

Συμπέρασμα: η προϋπόθεση για τον χαρακτηρισμό των δασών είτε ως αρχέγονων είτε ως ομοιάζοντα με τα αρχέγονα, είτε ως παλαιά είτε ως πρωτογενή είτε ως παρθένα δεν συντρέχει.

Ένα άλλο βασικό χαρακτηριστικό που βοηθά στην κατάταξη των δασών σε διάφορες κατηγορίες είναι η κατακόρυφη δομή τους. Όπως περιγράφεται στη Διαχειριστική μελέτη αλλά και από μετρήσεις που έχουν γίνει από πολλούς η δομή των δασών είναι μονόροφος.

Συμπέρασμα: η παραπάνω αναφερόμενη προϋπόθεση για το χαρακτηρισμό των αρχέγονων ή των παλαιών ή οποιασδήποτε άλλης κατηγορίας δασών, δηλαδή της πολυεπίπεδης δομής τους δεν συντρέχει, απλώς είναι αποψιλωτικώς διαχειριζόμενα πρεμνοφυή δάση.

Σε όλο το δασικό σύμπλεγμα της Αρναίας δεν παρατηρούνται ιστάμενα ή κατακείμενα νεκρά πρέμνα, όπως απαιτείται για να χαρακτηρισθεί ένα δάσος με μια από τις παραπάνω αναφερόμενες κατηγορίες.

Συμπέρασμα: η παραπάνω αναφερόμενη προϋπόθεση για τον χαρακτηρισμό των αρχέγονων δασών δηλαδή της ύπαρξης ιστάμενων και κατακείμενων νεκρών δένδρων δεν συντρέχει.

Τα δάση της περιοχής, όπως εξάγεται από μία σειρά μελετών διαφόρων Υπηρεσιών του Υπουργείου Γεωργίας αναφέρονται ότι είναι υποβαθμισμένα. Λόγω δε της υποβάθμισης των δασών της περιοχής, η Δασική Υπηρεσία έχει προβεί σε ένα ευρύ πρόγραμμα ενρητίνωσης των δασών κατά την περίοδο 1968-1975, με τη χρησιμοποίηση κυρίως ξενικών ειδών όπως: θαλασσία πεύκη (Pinus maritime), κυπαρίσσι της αριζόνας (Cupressus arizonica), κέδρο ( Cedrus atlantica και Cedrus libani), ή ειδών από άλλες περιοχές της Ελλάδος που δεν εμφανίζονται με φυσικό τρόπο στην περιοχή, όπως είναι η μαύρη πεύκη (Pinus nigra) (Στοιχεία από το αρχείο της Δασικής Υπηρεσίας).

Συμπέρασμα: η παραπάνω αναφερόμενη προϋπόθεση για τον χαρακτηρισμό των αρχέγονων δασών, δηλαδή της μη ανθρώπινης επιρροής στα οικοσυστήματα κατά το παρελθόν δεν συντρέχει, πολύ δε περισσότερο όταν έχει χρησιμοποιηθεί από τη Δασική Υπηρεσία ως μέθοδος αναδάσωσης η κατασκευή βαθμίδων που προκαλεί μια πολύ σημαντική υποβάθμιση του προϋπάρχοντος οικοσυστήματος και του εδάφους.

Στην εγκεκριμένη από το ΥΠΑΑΤ Δασική Διαχειριστική Μελέτη αναφέρεται ότι τα δάση της περιοχής του συμπλέγματος είναι γενικώς υποβαθμισμένα (σελ. 85 της Διαχειριστικής Μελέτης). Ο χαρακτηρισμός αυτός βασίζεται στην αξιολόγηση της ποιότητας των δασών της περιοχής. Παράλληλα πολλοί ειδικοί ισχυρίζονται ότι η ανόρθωση των οικοσυστημάτων αυτών προχωρά βαθμιαία και σε αριθμό και έκταση ανάλογα με τη δυνατότητα άρσης των αιτιών που έχουν προκαλέσει την υποβάθμιση των οικοσυστημάτων αυτών.

Συμπέρασμα: η παραπάνω αναφερόμενη προϋπόθεση για τον χαρακτηρισμό των αρχέγονων δασών, δηλαδή η βλάστηση να είναι τελική (Climax) δεν συντρέχει, πολύ δε περισσότερο γιατί η βλάστηση βρίσκεται σε εξέλιξη.

Στην Δασική Διαχειριστική Μελέτη αναφέρεται ότι με την πάροδο του χρόνου και καθώς εφαρμόζονται τα διάφορα διαχειριστικά μέτρα διαπιστώνονται ενδείξεις διαδοχής της βλάστησης που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι προοδευτική, αν και αναφέρεται ότι σε ορισμένες περιπτώσεις είναι οπισθοδρομική. Προοδευτική διαδοχή παρατηρείται στις περιπτώσεις εκείνες που γίνεται άρση του παράγοντα που υποβάθμιζε παλαιότερα τα οικοσυστήματα (άρση βοσκής).

Αντίθετα οπισθοδρομική διαδοχή παρατηρείται στις περιοχές στις οποίες η ζωτικότητα του δάσους μειώνεται ενώ ταυτόχρονα παρατηρείται και καταστροφή του υπορόφου λόγω της επανειλημμένης βόσκησης, όπως συμβαίνει σε περιοχές της Βαρβάρας και του Στανού, με αποτέλεσμα η δρυς να εμφανίζεται με θαμνώδη μορφή. Από τη στιγμή που αναφέρονται ενδείξεις διαδοχής της βλάστησης, τα δασικά οικοσυστήματα δεν βρίσκονται σε κατάσταση ισορροπίας, η οποία και χαρακτηρίζει τα σταθερά οικοσυστήματα όπως είναι και αυτά που αναφέρονται στη διεθνή βιβλιογραφία με διάφορες ονομασίες όπως αρχέγονα, παρθένα, παλαιά κά.

Συμπέρασμα: η παραπάνω αναφερόμενη προϋπόθεση για τον χαρακτηρισμό των αρχέγονων δασών, δηλαδή η βλάστηση να είναι Climax δεν συντρέχει, πολύ δε περισσότερο γιατί αυτή βρίσκεται σε εξέλιξη.

Σύμφωνα με παλαιότερη μελέτη του Ομότιμου Καθηγητή της Δασοκομίας της Σχολής Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος Ντάφη (Ντάφης, 1966) τα δάση της ευρύτερης περιοχής υπέστησαν κακοποίηση κατά τη διάρκεια της κατοχής και αμέσως μετά από αυτή, γιατί αποτέλεσαν την μοναδική πηγή θερμικής ενέργειας (καυσόξυλα-κάρβουνα) με αποτέλεσμα να μετατραπούν σε αρκετές περιπτώσεις σε πρινώνες . Μάλιστα ο ίδιος Καθηγητής στην ίδια μελέτη, προτείνει την ενρητίνωση για τα δάση της περιοχής εκεί όπου τα έσοδα από τη διαχείρισή τους είναι περιορισμένα, δηλαδή στις περιοχές στις οποίες τα δάση είναι IV και V ποιότητας.

Συμπέρασμα: η παραπάνω αναφερόμενη προϋπόθεση για το χαρακτηρισμό των αρχέγονων δασών, δηλαδή της μη ανθρώπινης επιρροής στα οικοσυστήματα κατά το παρελθόν δεν συντρέχει.

Προφανώς δεν μπορεί τόσο στην εγκεκριμένη Διαχειριστική μελέτη της Δασικής Υπηρεσίας, όσο και σε διάφορες μελέτες, που έχουν συνταχθεί για τα δάση της περιοχής, να υποστηρίζεται ότι αυτά διαχειρίζονται με αποψιλωτικές υλοτομίες με παρακρατήματα κυρίως για παραγωγή καυσόξυλων και ταυτόχρονα να θεωρούνται από ειδικούς και μη ως αρχέγονα.

Συμπέρασμα: η παραπάνω αναφερόμενη προϋπόθεση για τον χαρακτηρισμό των αρχέγονων δασών, δηλαδή της μη ανθρώπινης επιρροής στα οικοσυστήματα κατά το παρελθόν δεν συντρέχει.

Επιπλέον στη Διαχειριστική Μελέτη της Δασικής Υπηρεσίας για τα δάση της περιοχής αναγνωρίζεται η σημαντική υποβάθμιση από την συνεχή βόσκηση και πουθενά δεν αναφέρεται σε αυτή και ορθώς σε αρχέγονα δάση που προφανώς αν υπήρχαν θα έπρεπε να είχαν πλήρως προστατευθεί, γιατί η εμφάνισή τους προϋποθέτει την απουσία οποιασδήποτε ανθρώπινης δραστηριότητας.

Στην ίδια Διαχειριστική Μελέτη αναφέρεται ότι η άσκηση της κτηνοτροφίας στα δάση της περιοχής χαρακτηρίζεται ως αλόγιστη και πολλές φορές καταστροφική για τη βλάστηση και το έδαφος, οι δε κτηνοτρόφοι της περιοχής αρνούνται την προοπτική της κατά χώρο και χρόνο διευθέτησης της βοσκής . Η κτηνοτροφία στην περιοχή ασκείται με τον παραδοσιακό τρόπο. Η άσκηση αυτής της δραστηριότητας θεωρείται ασυμβίβαστη με την ύπαρξη ενός αρχέγονου δάσους και έχει συντελέσει στη σημαντική υποβάθμιση των εδαφικών πόρων της περιοχής.

Θα πρέπει να τονισθεί ότι στα οικοσυστήματα που χαρακτηρίζονται ως αρχέγονα, παλαιά, παρθένα κά υπάρχει μια δυναμική ισορροπία μεταξύ της βλάστησης και των εδαφικών συνθηκών η οποία διαμορφώνεται από τη συνεχή και μακροχρόνια αλληλεπίδραση μεταξύ της βλάστησης και του δασικού εδάφους. Αυτή η αλληλεπίδραση εκφράζεται με τη διαδοχική εξέλιξη των εδαφών.

Όταν το έδαφος βρίσκεται κάτω από την επίδραση της δασικής βλάστησης για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς την επέμβαση του ανθρώπου, εξελίσσεται προς μια κατάσταση ωριμότητας που εκφράζεται με τη δημιουργία καλά διαμορφωμένων εδαφικών οριζόντων, μεγάλου πάχους με ισχυρή δομή. Στην περίπτωση αυτή ο υποεπιφανειακός Β ορίζοντας αποκτά περισσότερο ερυθρό χρώμα, ενώ οι επιφάνειες των μονάδων δομής του εδάφους καλύπτονται από επιστρώσεις αργίλου.

Αντίθετα ο επιφανειακός Α ορίζοντας είναι μεγάλου πάχους, πολύ πλούσιος σε οργανική ουσία. Λαμβάνοντας αυτά υπόψη θα πρέπει να τονισθεί ότι στην διαχειριστική μελέτη αναφέρεται ότι τα εδάφη της περιοχής είναι συνήθως πολύ μικρού βάθους και υποβαθμισμένα που σημαίνει ότι το έδαφος δεν καλύπτονταν πλήρως από τη δασική βλάστηση για μεγάλο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα αυτό να έχει διαβρωθεί.

Η παραγωγικότητα των εδαφών της περιοχής, σε ένα εθνικό σύστημα κατάταξης της παραγωγικότητας, ανήκουν στην τρίτη και τέταρτη ποιότητα, ενώ ένα ποσοστό που συνήθως απαντάται στις κυρτές θέσεις και στα αντερείσματα ανήκουν στην πέμπτη ποιότητα, με μέση ετήσια αύξηση μικρότερη από 0,3 κυβικά μέτρα στο στρέμμα που ισοδυναμεί με βάρος μικρότερο από 180 κιλά στο στρέμμα και εμπορικής αξίας στην καλύτερη περίπτωση 200 ευρώ, χωρίς να υπολογίζονται τα έξοδα διαχείρισης, προστασίας, υλοτομίας, μεταφοράς του ξύλου κά. Αυτό σημαίνει ότι η μέση ετήσια πρόσοδος που αντιστοιχεί σε 1000 στρέμματα να είναι πολύ μικρότερη από 200.000 ευρώ.

Η σύγχρονη μορφή διαχείρισης των δασών είναι η δασοπονία πολλαπλών σκοπών που συνδέεται με τις έμμεσες ωφέλειες των δασών όπως είναι η αναψυχή, η παραγωγή αναψυχής, νερού κά. Στην συγκεκριμένη όμως περίπτωση ο μεταλλευτικός κώδικας ορίζει ότι σε μεταλλευτικές περιοχές η μεταλλευτική δραστηριότητα προηγείται όλων των άλλων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Διαχειριστικής Μελέτης της Δασικής Υπηρεσίας φαίνεται ότι από το σύνολο του Δασικού Συμπλέγματος της Αρναίας στο οποίο υπάγεται και το δάσος στις Σκουριές, υλοτομούνται ετησίως 55.000κ.μ. ξυλώδους όγκου δρυός, οξιάς κά. Από την ποσότητα αυτή ποσοστό 20% είναι ξυλεία κατασκευαστική, ενώ το υπόλοιπο είναι καυσόξυλα.

Η ετησία παραγωγή σε καυσόξυλα κατά μέσο όρο από το σύμπλεγμα ανέρχεται σε 48.000 χωρικά μέτρα, ενώ οι ετήσιες ανάγκες των κατοίκων (6.520 οικογένειες) ανέρχονται σε 51.246 χωρικά, σύμφωνα με στοιχεία της Δασικής Υπηρεσία, δηλαδή από τη δασική παραγωγή δεν καλύπτονται ούτε καν οι ατομικές ανάγκες των κατοίκων.

Η διαφορά μεταξύ του παραγόμενου καυσόξυλου και αυτών των ατομικών αναγκών συμπληρώνεται από το σύμπλεγμα των δασών του Χολομώντα με εισαγωγή.

Τα παραπάνω στοιχεία φανερώνουν ότι τα δάση της περιοχής διαχειρίζονταν και διαχειρίζονται για μεγάλο χρονικό διάστημα για να καλύπτουν μέρος των ατομικών αναγκών των κατοίκων και σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να στηρίξουν την οικονομική δραστηριότητα της περιοχής.

Όπως δε έχει ήδη αναφερθεί ένα μεγάλο μέρος των δασών της περιοχής κάλυπταν τις ανάγκες της μεταλλευτικής δραστηριότητας της περιοχής κατά το παρελθόν, ακόμη και από την περίοδο της Οθωμανικής περιόδου κά.

του Δημήτρη Αλιφραγκή
Καθηγητή ΑΠΘ
dalifrag@for.auth.g

πηγή:
www.unitedreporters.gr/articles/GR/Grafo..._Skoyrion_Halkidikis

Ο κύριος Αλιφραγκής με λίγα λόγια δεν έχει κανένα πρόβλημα με την επένδυση της Eldorado Gold. Και στηρίζει το σκεπτικό του βασικά στο ότι τα δάση της περιοχής δεν είναι αρχέγονα και δευτερευόντως στο ότι η οικονομία που στηρίζεται σε αυτά τα δάση, τα μη παραγωγικά, δεν είναι ικανή να καλύψει τις ανάγκες της περιοχής. Στο τέλος σε μια φράση κάνει αναφορά στην δασοπονία πολλαπλών σκοπών μα την ξεπερνά πολύ εύκολα αφού ο μεταλευτικός κώδικας υπερισχύει όλων.
Νομίζω ότι ακροβατεί λογικά για να καταλήξει στο συμπέρασμα που επιθυμεί (ή μήπως σε αυτό που του υπαγόρευσαν?)
Η Eldorado Gold δίνει μια επικοινωνιακή μάχη εδώ και καιρό για να αναστρέψει το δυσμενές κλίμα που έχει δημιουργηθεί για την επένδυσή της. Η μάχη αυτή περιλαμβάνει από ακριβές διαφημίσεις σε όλα τα ΜΜΕ, μέχρι στοχοποίηση με την κατηγορία του τρομοκράτη σε όποιον αντιστέκεται. Επίσης σε αυτή την προσπάθεια της κάνει και γκάφες αφού προκειμένου να δειξει την δημοφiλία της αγόρασε ως και likes στην σελίδα της στο facebook ( jungle-report.blogspot.gr/2013/04/eldora...-likes-facebook.html ) . Συνεπώς σε αυτόν τον αγώνα της , είναι πολύ χρήσιμες απόψεις όπως αυτές του κ. Καθηγητή Εδαφολογίας.
Δεν γνωρίζω αν ο κ. Αλιφραγκής υπηρετεί μια τέτοια επικοινωνιακή τακτική και ούτε θα μπορούσα να το γνωρίζω. Είναι όμως περίεργο ότι πριν λίγο καιρό παρόμοιες φιλοεπενδυτικές απόψεις είχε εκφράσει μέσω επιστημονικής εργασίας του που χρηματοδοτήθηκε από την Tosoh Hellas για την αξιοποίηση των βιομηχανικών αποβλήτων της : Χρησιµοποίηση παραπροϊόντων. ηλεκτρολυτικής επεξεργασίας πυρολουσίτη για τη µείωση της βιοδιαθεσιµότητας του Αρσενικού σε υλικά εµπλουτισµού µεταλλευµάτων ( www.tosoh-hellas.gr/File%20Library/THA/GlobalNav/research.pdf και toaftonoito.blogspot.gr/2012/11/o-tosoh.html#axzz2SDBYW8Gk ) Στην κίνηση της η Tosoh Hellas να δημιουργήσει χώρο ταφής στην Χαλκηδόνα επικαλείται την έρευνα του κ. Αλιφραγκή: “Η εταιρεία επισημαίνει εξάλλου ότι η μη επικινδυνότητα του χώματος πιστοποιείται από ελληνικά και ευρωπαϊκά εργαστήρια και οι αρμόδιες υπηρεσίες το κατατάσσουν στην αντίστοιχη κατηγορία. Ήδη στην έρευνα του ο καθηγητής της Σχολής Δασολογίας του ΑΠΘ Δημήτρης Αλιφραγκής τονίζει ότι «η χρησιμοποίηση του υλικού των υπολειμμάτων της επεξεργασίας του μαγγανίου σε λατομικούς χώρους είναι ασφαλής, αρκεί να γίνεται σύμφωνα με κάποιες προδιαγραφές».
Προκειμένου να ενισχύσει τα επιχειρήματά της η TOSOH έχει μάλιστα συνάψει μνημόνιο συνεργασίας με τη σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Αριστοτελείου, προκειμένου να δεσμευτεί για την ανάπτυξη εντός των 67 στρεμμάτων για την ανάπτυξη πιλοτικών προγραμμάτων δασοπονίας.” ( www.unitedreporters.gr/news/GR/reportage...ependysi_stin_Ellada λεπτομέρεια : το ίδιο site φιλοξενεί και τις προσφατες επιστημονικές απόψεις για τα δάση στις Σκουριές) Όμως δυο εξίσου σοβαροί φορείς εκφράζουν επιφυλάξεις τόσο επί της επικινδυνότητας του υλικού όσο και επί της ΜΠΕ του έργου ( dimosagiou.blogspot.gr/2012/05/tosoh.html ) Τελικά η Tosoh Hellas επανέρχεται στο Λιτόχωρο. Σκέφτονται να θάψουν τα απόβλητα στα ανοιχτούς χώρους που έχουν μείνει από την απόληψη υλικών στον Ενιπέα. Στις αναμενόμενες αντιδράσεις των κατοίκων ο κ. Αλιφραφγκής διαλαλεί στα μέσα ενημέρωσης “μετά από έρευνες δέκα ετών που έχουν γίνει, έχει αποδειχθεί πλέον ότι το εν λόγω υλικό είναι ακίνδυνο και επομένως, ως τέτοιο δεν πρέπει να σκεπάζεται (όπως γίνεται π.χ. με τα σκουπίδια). Κατά τον κ. Αλιφραγκή, αυτό το υλικό θα πρέπει να αξιοποιείται προς όφελος του περιβάλλοντος.”
( www.epikairos.gr/content/akindyno-yliko-...os-stayros-kalafatis www.real.gr/DefaultArthro.aspx?page=arthro&id=168998&catID=5 κλπ)
Παρατηρώ λοιπόν ότι σχετικά “εύκολα” ο κ Αλιφραγκής διατυπώνει τέτοιου είδους απόψεις που αν μη τι άλλο εμπεριέχουν ρίσκο να κατηγορηθεί ότι λειτουργεί υπέρ των εταιρειών και όχι του περιβάλλοντος.
Και αν για τον πυρολουσίτη της Tosoh είναι απόλυτα σίγουρος επειδή οι πικροδάφνες εμφάνισαν μειωμένες συγκεντρώσεις αρσενικού ( έρευνα η οποία κατά την γνώμη μου αποδεικνύει ότι ο πυρολουσίτης δεσμεύει το αρσενικό αλλά όχι ότι ο ίδιος ο πυρολουσίτης είναι ακίνδυνος γιατί κάτι τέτοιο θα έπρεπε να αποδειχθεί μετά από ευρύτερη έρευνα) στην περίπτωση των Σκουριών ο κ. Καθηγητής θα έπρεπε να είναι πιο προσεκτικός. Γιατί τουλάχιστον εμένα δεν με πείθει ότι στην προκειμένη περίπτωση ενδιαφέρεται να αποκαταστήσει την έννοια του αρχέγονου δάσους.

Συνάδελφε καλησπέρα.

Γενικά τα λες καλά, παρά μόνο στο τελευταίο κομμάτι μου τα χαλάς. Πολύ. Η εργασία που αναφέρεις σχετίζεται με πείραμα που έχουν λάβει μέρος περί των 6 μεταπτυχιακών φοιτητών (5 μεταπτυχιακού και 1 διδακτορικού επιπέδου) και που τυγχάνει να τους γνωρίζω όλους, η εργασία δε που αναφέρεσαι, έγινε από συμφοιτητή μου και ιδιαίτερα έντιμο συνάδελφο.
Η εργασία δε μιλάει για πυρολουσίτη αποκλειστικά, αλλά για το συνδιασμό πυρολουσίτη, τελμάτων και υλικού της φιλτρόπρεσσας, που το κάθε ένα υλικό έχει διαφορετικές ιδιότητες, είτε χημικές είτε και φυσικές, δημιουργώντας ένα ιδιαίτερο αποτέλεσμα σε κάθε περίπτωση μίξης (μιας και αυτό έγινε στο πείραμα).

Κατα τ'άλλα έχεις δίκαιο ότι με τα γραφόμενα του ο κ. Καθηγητής δεν πείθει, ούτε επιστημονικά ούτε και εμπειρικά. Η εργασία αναφέρεται σε τοξικότητα σε ένα συγκεκριμένο είδος (και δεν γνωρίζουμε αν είναι και διαφορετικός γενότυπος ή κατά πόσο ο γενότυπος διαφέρει) σε μία πολύ συγκεκριμένη περιεκτικότητα. Επιπλέον, το πείραμα που τρέχει σχετικά με τα απόβλητα των μεταλλείων δεν έχει κάποια απτά αποτελέσματα. Απτά εννοώ αληθινά. Μέχρι πριν 2 χρόνια βρισκόταν σε επίπεδο εργαστηρίου και θερμοκηπίου, η ανοιχτή δε επιφάνεια βρίσκεται ακόμα στο 2ο χρόνο ζωής (με άγνωστο χειρισμό ως προς τη λείπανση την περιεκτικότητα του εδάφους κ.α.).

Αυτά από εμένα προς το παρόν. Όταν μελετήσουμε και τα νούμερα, θα τα πούμε πάλι.

1. O όρος ΑΡΧΕΓΟΝΑ ΔΑΣΗ της Ελληνικής Δασολογικής Εταιρείας αναφέρεται με τις σύγχρονες έννοιες της Οικολογίας προφανώς στον ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ. Με τη έννοια αυτή τα δάση στις Σκουριές Χαλκιδικής είναι Αρχέγονα. Στο σημείο αυτό σημειώνω ότι η προστασία Περιβάλλοντος (φυσικά και των δασών) δεν είναι μια ηθικοπλαστική αναγκαιότητα ή μια ηθική υποχρέωση. Πριν από όλα τα πολλά άλλα, είναι ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΌΤΗΤΑΣ ΔΗΛ.ΤΟΥ ΓΕΝΕΤΙΚΟΥ ΚΩΔΙΚΑ. Γιατί σήμερα δε μπορούμε να προβλέψουμε αν ένα στα μάτια μας σήμερα "ταπεινό" φυτό τι θα μπορούσε να προσφέρει σε μια ενδεχόμενη νέα ασθένεια.

2. Δεν πιστεύω να διαφωνεί κανείς ότι τα δάση αυτά υπήρχαν σύμφωνα με τις ιστορικές αναφορές από την Αρχαιότητα. Φυσικά δεν διαφωνεί κανείς ότι τόσο στην περιοχή όσο και σε πολλές άλλες περιοχές σε ολόκληρο τον κόσμο τα Δάση και οι Ορυκτοί πόροι υπέστησαν έναν τύπο "διαχείρισης" ληστρικού χαρακτήρα. Υπάρχουν πάμπολλα παραδείγματα καταστροφής ολόκληρων πολιτισμών και μόνο από την καταστροφή των Δασών.

3. Είναι αλήθεια ότι τα πρεμνοφυή δρυοδάση στην Χώρα είναι και από παραγωγική άποψη υποβαθμισμένα. Όντως έχουν διαμορφωθεί συνθήκες όπου πολύ συχνά το ριζικό σύστημα είναι 500-1000 ετών και το υπέργειο τμήμα το πολύ 25 ετών. Ο κλάδος μας από νωρίς είχε επισημάνει το πρόβλημα και είχε θέσει ως στόχο την αναγωγή των πρεμνοφυών δασών σε σπερμοφυή. Και η μεθοδολογία είναι διεθνώς συγκεκριμένη και προβλέπει πέρα από τις καλλιεργητικές - αναγωγικές υλοτομίες και ενρητίνοση στα πιθανά διάκενα με φύτευση κωνοφόρων. Τα κωνοφόρα είναι πιο ταχυαυξή στην ανάπτυξή τους οπότε έχουμε και ενδιάμεσες καρπώσεις, προστατεύουν τα εδάφη από τις διαβρώσεις μέχρι να εγκατασταθεί η νεοφυτεία δρυός και απομακρύνονται με την δημιουργία κέντρων αναγέννησης της δρυός που διευρύνονται προοδευτικά. Το κυριότερο είναι ότι στην συγκεκριμένη περιοχή δεν αναγεννώνται. Και ΔΕΝ ΘΕΛΟΥΜΕ ΝΑ ΑΝΑΓΕΝΝΗΘΟΥΝ. Ο ΣΤΟΧΟΣ ΜΑ ΕΙΝΑΙ Η ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΔΡΥΟΔΑΣΟΥΣ ΣΕ ΣΠΕΡΜΟΦΥΗ ΜΟΡΦΗ. Όντως το καλύτερο είδος για την δουλειά αυτή είναι η Μαύρη Πεύκη που διασπά την κόμη της αφήνει να εισέρχεται η ηλιακή ακτινοβολία στο έδαφος και να αναπτυχθούν να νεαρά δενδρύλλια δρυός προερχόμενα από φυλογενετική διασταύρωση και έτσι ανανεώνεται και μετεξελίσσεται το διαθέσιμο γενετικό υλικό του Δάσους.

4. Η Δασική Υπηρεσία πολύ νωρίς εφήρμοσε τις παραπάνω μεθόδους, περιόρισε την υπερβόσκηση και την κλαδονομή. Όχι και να κατηγορηθεί κιόλας!!! Εντάξει δοκίμασε και μερικά ξενικά είδη που δεν είχε άλλο στόχο παρά την ενδιάμεση και γρήγορη κάρπωση με ξυλεία κωνοφόρων γιατί η ίδια η αναγωγή παροδικά μειώνει αισθητά τις καρπώσεις. Θα μπορούσαμε να γράψουμε και πολλά άλλα σε αυτή την παιδαριώδη, ανερμάτιστη και επιστημονικά αστήρικτη ανακοίνωση. Θα περιοριστώ προς το παρόν σε δύο παρατηρήσεις.
α. Τον Καθηγητή Σπύρο Ντάφη να μην τον πιάνουν ούτε καν στο στόμα τους. Δεν τους συμφέρει. Είναι εκείνος που έβαλε τον στόχο της Αναγωγής των πρεμνοφυών Δρυοδασών σε Σπερμοφυή. Τον θυμάμαι ακόμα στο Συνέδριο της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΑΣΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΤΟ 1981.
β. Το πραγματικό ερώτημα δεν είναι επιστημονικού χαρακτήρα. Το ερώτημα είναι : ΘΕΛΟΥΜΕ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΔΡΥΟΔΑΣΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΩΝ ΔΑΣΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΜΑΣ Ή ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ;

Αλήθεια μπορεί να προβλέψει κανείς μετά την εκχέρσωση και την καταστροφή, σε πόσα χρόνια θα ξαναδούμε αυτούς τους εδαφικούς ορίζοντες που περιγράφετε;
Σε πόσα χρόνια θα δρομολογηθεί ξανά η διαδοχή ανόρθωσης των οικοσυστημάτων του σημερινού επιπέδου;
Πως εξασφαλίζεται ο σημερινός και χωρίς αμφιβολία αρχέγονος γενετικός κώδικας;
Και βέβαια από που προκύπτει ως αξίωμα ότι προτεραιότητα είναι η εξόρυξη με κάθε κόστος;

Αγαπητοί φίλοι,
Και εμείς κάναμε και κάνουμε περιβαλλοντικές μελέτες και ξέρουμε πως λειτουργεί το σύστημα. Μάλιστα συμμετείχαμε και σε Περιβαλλοντικές μελέτες αφού... είχαν γίνει τα έργα. (π.χ για το φράγμα του "Θησαυρού" η περιβαλλοντική μελέτη έγινε μετά τα έργα). Ξέρουμε και τις απαιτήσεις που επιχειρούν οι κάθε λογής Εργοδότες. Μπορεί να προσαρμοστήκαμε ακόμα και στις απαιτήσεις και να ισορροπήσαμε (όχι πάντα με επιτυχία) σε ένα αέναο "σερφάρισμα" πάλης ανάμεσα στις απαιτήσεις και στην προστασία του περιβάλλοντος. Άλλο όμως αυτό και άλλο να χρησιμοποιούμε σκόρπιες επιστημονικές έννοιες για να δικαιολογήσουμε κάτι που με την κοινή λογική είναι μία τεράστια Οικολογική καταστροφή. Φανταστείτε να χρησιμοποιούσαμε την έννοια της Δασοπονίας Πολλαπλών σκοπών για ένα λατομείο.
Αυτό λοιπόν το δεύτερο λέγεται : ΑΡΓΥΡΏΝΗΤΟ ΠΑΣΑΛΗΜΑ, ΨΕΥΤΟΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ, ΚΟΜΠΟΓΙΑΝΝΊΤΗ. Σας βεβαιώνω ότι δεν πείθει ούτε τον επτάχρονο γιο μου.

Κάντε έναν κόπο και μπείτε στο επόμενο. Ρωτάω. Μετά την διαφαινόμενη καταστροφή. Θα ξαναδούμε ποτέ αυτήν την εικόνα; Καλά εμείς δεν θα την ξαναδούμε. Αν την δει κανείς στο μέλλον, σε πόσα χρόνια;


www.triklopodia.gr/2013/05/blog-post_8621.html

Προσωπικά, θα ήθελα να ρωτήσω (ως κάτοχος μεταπτυχιακού στη δασική γενετική) που υπάρχει ο λεγόμενος "γενετικός κώδικας", διότι το έχω ακούσει και από άλλον συνάδελφο να αναφέρεται σε αυτόν και δεν τυγχάνει να γνωρίζω (πέραν του λεγόμενου DNA). Επιπλέον θεωρώ αστοχία τη χρήση "αρχέγονο" από την ΕΔΕ, με όποιες προϋποθέσεις και αν αναφέρεται, διότι δεν αποτελεί ένα τόσο διαδεδομένο όρο (ούτε και στην οικολογία, ούτε και στη γενετική).

Για να μην νομίζετε όμως ότι συμφωνώ με την άλλη πλευρά, να σας πω, ότι για τη χρήση όρων από τον οποιοδήποτε, θα έπρεπε, πέραν από τον επιστήμονα που άπτεται του αντικειμένου, να δίνει τη δική του ανάλυση ένας ιστορικός ή ένας επιστήμονας που μπορεί να αποδόσει την έννοια ενός όρου.

Όπως και να έχει, δεν συνάντησα πουθενά τη χρήση του όρου αρχέγονα για να περιγραφεί η "προφανής" υπηρεσία οικοσυστήματος του γενετικού πόρου. Συνεχίζω δε, θέλοντας να αναρωτηθούν οι πιο έμπειροι, κατά πόσο λαμβάνονται υπόψιν οι υπηρεσίες των γενετικών πόρων κατά την άσκηση του επαγγέλματός τους και στη σύνταξη διαχειριστικών σχεδίων ή την καθημερινή πράξη.

Κατα τ'άλλα, είμαι σύμφωνος και τονίζω για άλλη μία φορά, ότι θα έπρεπε να γίνει μία οικονομοτεχνική μελέτη από ανεξάρτητο φορέα που να αξιολογεί τόσο τις επιπτώσεις στην τοπική κοινωνία, οικονομία, περιβάλλον, όσο και τις εθνικές επιπτώσεις.

Η ΜΠΕ θα έπρεπε να μην είχε εγκριθεί από το υπουργείο. Πάσχει. Εκεί χάθηκε το παιχνίδι. Που επέτρεψαν οι δημόσιοι υπάλληλοι του υπουργείου να προχωρήσει. Τώρα τρέχουν οι συνάνθρωποί μας να διορθώσουν αυτές τις αμαρτίες...

Όταν μιλάμε για ένα πληθυσμό όπως αυτός με κυρίαρχα είδη διάφορα είδη δρυός, το σύνολο των συνυπαρχόντων ειδών της χλωρίδας αλλά και της πανίδας συνθέτει ένα σύμπλεγμα, ένα σύνολο γενετικού κώδικα του Δάσους, που ασφαλώς είναι αποθηκευμένος στο DNA του κάθε είδους όπως ξέρει και ο γιος μου της Α' Δημοτικού. Ο γενετικός κώδικας ενός πληθυσμού είναι λοιπόν ένας συνολικός όρος. Δεν είναι λοιπόν ανάγκη να γίνονται διορθώσεις όρων τύπου "Βυζαντινολογίας". Ιδίως από ότι κατάλαβα (και συγνώμη αν κάνω λάθος), του Βρετανικού εκπαιδευτικού συστήματος που όλοι το ξέρουμε. Εκτός αν απλά κάτι πρέπει να πούμε για να μπερδεύουμε τα πράγματα.

Θα πρέπει να ξέρουμε επίσης ότι κάθε πληθυσμός ιδίως δρυός (ως προς τον γενετικό κώδικα) διαφέρει ελάχιστα ίσως, αλλά διαφέρει από έναν άλλο πληθυσμό του ίδιου είδους σε άλλη περιοχή. Είναι στην ουσία πολυποίκιλος και διαρκώς εξελισσόμενος.
Το πρόβλημα ήταν ότι αυτός ο γενετικός κώδικας ήταν ελάχιστα εξελισσόμενος σε σχέση με τις αλλαγές του Περιβάλλοντος και τις κατά περιόδους κλιματικές αλλαγές λόγω της μεθόδου διαχείρισης πρεμνοφυούς μορφής με παρακρατήματα.
Αυτό το αντιμετώπισε νωρίς η σύγχρονη Δασική Υπηρεσία (ίσως αργά για τον πληθυσμό). Τέλος πάντων το αντιμετώπισε.

Και ενώ η διαδοχή από οπισθοδρομική επανήλθε στην ανοδική πορεία έχουμε ΟΛΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ. Αυτή είναι η ουσία.

Ευχαριστώ για τον ορισμό, απλά δεν έχει τύχει να συναντήσω ποτέ τον όρο, όταν αναφέρεται στο σύνολο των γενετικών πόρων ενός οικοτόπου (ως "γενετικό κώδικα"). Σε ξεφύλλισμα του βιβλίου Δασικής Γενετικής, επίσης δεν είδα κάτι αντίστοιχο. Πιθανόν να είναι όρος που χρησιμοποιείται από τους δασολόγους της πράξης αλλά όχι επιστημονικά.

Σχετικά με τον όρο, αναφερόμουν στη λέξη "αρχέγονος". Εδώ ( el.wiktionary.org/wiki/αρχέγονος ) αναφέρεται ότι η λέξη αρχέγονος προέρχεται από "ἀρχή + -γονος (< γίγνομαι)", ενώ χρησιμοποιείται ως επίθετο για να δηλώσει κάτι/κάποιον που δημιουργήθηκε πάρα πολύ παλιά (πανάρχαιος) ή που βρίσκεται στην πρώτη φάση της εξέλιξής του. Σύμφωνα με τα παραπάνω, σίγουρα δε συμβαδίζει ο όρος της ΕΔΕ, όπως και αν "εννοήθηκε". Θα ξαναναφέρω, ότι αντίστοιχος όρος δεν βρίσκεται σε κάνένα από τα συγγράματα που αφορούν της γενετική των δασικών πληθυσμών.

Όπως ανέφερα προηγουμένως, το μεταπτυχιακό μου σχετίζεται με τη γενετική πληθυσμών και γενικότερα τη Δασική Γενετική, συνεπώς έχω γνώση του τι εστί γενετική ενός πληθυσμού ή προέλευσης. Άλλωστε το ίδιο συμβαίνει και με όλους τους συναδέλφους που απλά διάβασαν τα 2 μαθήματα του Εργαστηρίου Δασικής Γενετικής. Μπορώ δε, να παραπέμψω τους συναδέλφους που θέλουν μία περίληψη του αντίστοιχου κεφαλαίου του βιβλίου Δασικής Γενετική (των δασικών γενετικών πόρων) εδώ: ptsolak.wordpress.com/forestgeneticresources/ .

Κάνοντας το δικηγόρο του διαβόλου, για την επίλυση του ζητήματος της απώλειας γενετικού υλικού, θα μπορούσε να γίνει μία γενετική ανάλυση των πληθυσμών της περιοχής, να δημιουργηθεί ένα γενετικό απόθεμα και έπειτα να αποψιλωθεί η περιοχή αυτή. Τόσο απλά (αν και δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα)...

Επανερχόμενος στον όρο "αρχέγονος", η ουσιαστική έννοια του όρου απορρίπτεται (δεν υπάρχουν επί της ουσία αρχέγονα δάση, πλην κάποιον τροπικών), οπότε θα έπρεπε, είτε να αντικατασταθεί ο όρος που χρησιμοποιήθηκε από αντίστοιχο όρο που θα υποδηλώνει δάση τα οποία αποτέλεσαν τους ακρογωνιαίους λίθους για την εξέλιξη των υπολοίπων δασών (διότι μόνο αυτό μπορεί γενετικά να υποδηλώσει ο όρος αρχέγονα), είτε να μπει μία επεξήγηση για το παραπάνω. Τα δάση αυτά αποτέλεσαν το αρχικό υλικό για την εξέλιξη των υπολοίπων δασών της περιοχής.

Το μόνο που μένει, είναι να επιβεβαιωθεί αυτό και από τους αντίστοιχους επιστήμονες.

Ας υποθέσουμε ότι διαπράχθηκε ένας φόνος. Το θύμα βρέθηκε από τις αστυνομικές αρχές, διαπιστώθηκε ότι ήταν φόνος και κατά τις έρευνες ένας μάρτυρας δηλώνει ότι είδε τον δράστη να διαφεύγει με μια ασημί BMW, μοντέλο του 1997. Η μαρτυρία δημοσιεύεται από τα ΜΜΕ και κάποιοι ισχυρίζονται ότι η BMW δεν έβγαλε το 1997 καινούριο μοντέλο. Οι γνώμες διίστανται, αναπτύσσεται ένας έντονος διάλογος, για την αξιοπιστία του μάρτυρα. Στο τέλος μπορεί να αμφισβητηθεί και το αν υπήρξε θύμα….
Κάπως έτσι τα κατάφερε ο κ. Αλιφραγκής. Όσοι εναντιώθηκαν στην καταστροφική για το περιβάλλον επένδυση μίλησαν εξαρχής για καταστροφή αρχέγονων δασών, χρησιμοποιώντας τον όρο αρχέγονα προφανώς για να ισχυροποιήσουν τα επιχειρήματά τους.
Στο σχετικό ντοκιμαντέρ του Εξάντα ο Καθηγητής Δασοκομίας κ. Θεοχάρης Ζάγκας δηλώνει αναφερόμενος στα δάση της περιοχής: «Τα δάση αυτά είναι για την χώρα μας δάση αναφοράς, βρίσκονται εδώ από αρχαιοτάτων χρόνων. Αντιλαμβάνεστε ότι όταν εμείς συναντούμε εδώ δέντρα ύψους μέχρι και 15 ή 17 μέτρων και με διάμετρο πάνω από 60 εκατοστά ότι αυτά τα δέντρα μπορούν να αγγίζουν την ηλικία των 400 ή 500 ετών. Αυτά αν θέλετε είναι και τα στοιχεία που μας δίνουν το δικαίωμα να μιλάμε για αρχέγονα δάση. Τα δάση αυτά να ξέρετε, τα αρχέγονα σπανίζουν τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και παγκόσμιο επίπεδο.»
Τον ίδιο όρο υιοθετεί και η Ελληνική Δασολογική Εταιρία στο δελτίο τύπου που εξέδωσε.
Οπότε έρχεται ο κ. Αλιφραγκής και αμφισβητεί ότι αυτά τα δάση είναι αρχέγονα. Το τεκμηριώνει μάλιστα χρησιμοποιώντας διεθνείς ορισμούς και παραδοχές. Και συνεχίζει:
Τα δάση στις Σκουριές δεν είναι αρχέγονα ούτε και παραγωγικά είναι άρα ας τα καταστρέψουμε για να πάρουμε τα μεταλλεύματα. Σας ακούγεται ωραίο ως συμπέρασμα? Λογικό? Ας καταστρέψουμε μετά όλα τα δάση της Ελλάδας αφού κανένα δεν είναι αρχέγονο ή τόσο παραγωγικό όσο αυτά της βόρειας Ευρώπης. Υπάρχουν άλλες πολύ πιο αποδοτικές χρήσεις . Να τα κάνουμε ξενοδοχεία, ορυχεία, οικισμούς, εργοστάσια. Να τα εξαφανίσουμε να μην μολύνουν το περιβάλλον της οικονομικής ανάπτυξης.
Βέβαια οι κάτοικοι της περιοχής διατείνονται ότι χωρίς χρυσό μπορείς να ζήσεις αλλά χωρίς καθαρό νερό και φαγητό όχι. Σιγά μωρέ Γαλάτες είναι και γκρινιάζουν.
Είπε κάτι ο κ Σταματόπουλος πιο πάνω που αξίζει να του δώσουμε σημασία. Αναρωτήθηκε αν ο κ. Αλιφραγκής είναι σε θέση να μας πει πόσα χρόνια χρειάζονται για να ξανασχηματιστούν αυτοί οι εδαφικοί ορίζοντες που υπάρχουν σήμερα αν τους καταστρέψουμε με την εξόρυξη. Ας δούμε από αυτή την σκοπιά το θέμα. Ας προσπαθήσουμε να φανταστούμε σε πόσα χρόνια θα ξαναδούμε ένα τέτοιο οικοσύστημα εκεί που θα γίνει η εξόρυξη. Αν θα είναι εφικτό αυτό ποτέ.
Ας το δούμε από την μέχρι τώρα παρουσία της μεταλλευτικής δραστηριότητας στην περιοχή.
«Οικισµός Στρατωνίου
Διαπιστώθηκε ότι σηµαντικό τµήµα της περιοχής καλύπτεται από εδάφη τα οποία είναι
επιβαρηµένα µε τα εξής δυνητικά τοξικά για τον άνθρωπο και το οικοσύστηµα χηµικά
στοιχεία Pb, Zn, Cu, As, Cd, Mn, Fe, Ni, Co, Cr. Οι µέσες τιµές των στοιχείων αυτών
ξεπερνούν κατά πολύ τις αντίστοιχες µέσες τιµές συγκεντρώσεων στα εδάφη
παγκοσµίως κατά Levinson (1980). Για τον οικισµό του Στρατωνίου εστιάσαµε στα
όρια που θεσπίζουν η Μεγάλη Βρετανία ICRCL(1995) για κήπους και ο Καναδάς για
βιοµηχανική χρήση ASTM (1995).

H µέση τιµή Pb στα δείγµατα είναι 1076 µg/g, τιµή που ξεπερνά τόσο τον µέσο όρο
συγκέντρωσης στην ευρύτερη περιοχή (895 µg/g) όσο και το µέγιστο επιτρεπτό όριο
συγκέντρωσης του στοιχείου πάνω από το οποίο συνιστάται άµεση αποκατάσταση του
εδάφους (1000 µg/g), πάνω από το οποίο βρίσκεται το 40.8% των µετρηθέντων
συγκεντρώσεων. Το εύρος των συγκεντρώσεων κυµαίνεται από 124 – 3498 µg/g.

H µέση τιµή Zn στα δείγµατα είναι 691 µg/g, ενώ η διάµεσος 560 µg/g. Το όριο για
ανάγκη παρέµβασης που θεσπίστηκε στην Ολλανδία το 2000 είναι 720 µg/g, στη
Γαλλία και στον Καναδά 1500 µg/g, ενώ στη Μ. Βρετανία η µέγιστη επιτρεπτή
συγκέντρωση Zn είναι 550 µg/g για κήπους και 1500 µg/g για ανοιχτούς χώρους και
αγρούς. Συνεπώς, ο ψευδάργυρος χρήζει προσοχής, ιδιαίτερα όσον αφορά στα δείγµατα
µε τις πολύ υψηλές (ανώµαλες) τιµές, τα περισσότερα από τα οποία επισηµαίνεται ότι
βρίσκονται στο βόρειο τµήµα του οικισµού και κοντά στο εργοστάσιο επεξεργασίας
µεταλλεύµατος.
Η µέση τιµή των συγκεντρώσεων As στα δείγµατα που αναλύθηκαν από Στεργίου
(2006) βρέθηκε 401 µg/g, η διάµεσος 180 µg/g και το εύρος τιµών από 27 -3190 . Τα
όρια επιτρεπτής συγκέντρωσης που δίνονται δεν ξεπερνούν τα 1000 µg/g στη Μ.
Βρετανία, τα 200 µg/g στη Γαλλία και τα 50 µg/g σε Ολλανδία, Καναδά και ΗΠΑ.
( ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ “Μελέτη απογραφής κατάστασης περιβάλλοντος περιοχής Μεταλλείων Κασσάνδρας” της Ελληνικός Χρυσός ΑΕ)
Ας το δούμε συνεκτιμώντας την αποτελεσματικότητα του Ελληνικού κράτους στην προστασία του περιβάλλοντος. Γιατί το ίδιο αυτό κράτος ήταν που έδωσε άφεση αμαρτιών στην προηγούμενη εταιρία για όλες τις περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις που είχε προκαλέσει.
Ας το δούμε συνεκτιμώντας επίσης την σοβαρότητα του Ελληνικού κράτους . Γιατί το ίδιο αυτό κράτος έδωσε γαλάζια σημαία στην παραλία Στρατωνίου.
Ας το δούμε υπολογίζοντας και το κόστος που θα υπάρχει σε άλλες οικονομικές δραστηριότητες στην περιοχή: γεωργία, τουρισμός, κτηνοτροφία, μελισσοκομία, αλιεία κλπ.
Και αν έχουμε την πολυτέλεια μετά ας συζητήσουμε και περί αρχέγονων δασών
υγ Συνάδελφε ptsolak δεν καταλαβαίνω που αδίκησα τους συμμετέχοντες στην ερευνητική εργασία που αναφέρθηκα πιο πάνω. Μήπως με παρεξήγησες? Είπα ότι είναι λάθος του κ. Αλιφραγκή να γενικεύει τα συμπεράσματα της εργασίας και να αποφαίνεται ότι ο πυρολουσίτης είναι ακίνδυνος, δεν είπα ότι η εργασία είναι ελλιπής ή αναξιόπιστη.