Ένα μη επανδρωμένο ιπτάμενο όχημα περιβαλλοντικής παρακολούθησης, το οποίο ίπταται με... δική του πρωτοβουλία, και ένα τηλεκατευθυνόμενο «αερόπλοιο», το οποίο μιμείται την πλάβα, το παραδοσιακό πλεούμενο των ελληνικών λιμνών. Τα δύο ρομπότ του Εργαστηρίου Τηλεπισκόπησης και Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ολοκλήρωσαν ήδη την πρώτη τους αποστολή και πλέον οι επιστήμονες είναι έτοιμοι να καταγράψουν ακόμα και την πιο παραμικρή αλλαγή που υφίσταται η λίμνη Κορώνεια, το Δέλτα των ποταμών Αξιού, Λουδία, Αλιάκμονα, αλλά και ο Θερμαϊκός! 

Πρόκειται για την τελευταία τεχνολογική εξέλιξη στον τομέα της περιβαλλοντικής έρευνας, η οποία υπόσχεται να τερματίσει την υποβάθμιση που σημειώνεται εδώ και δεκαετίες στους δύο σημαντικούς μακεδονικούς υγρότοπους και στον κόλπο της Θεσσαλονίκης.

Από τις αρχές του 2010, το ελικόπτερο και το μόνι-χόβερκραφτ του ΑΠΘ, σάρωσαν την Κορώνεια και το Δέλτα Αξιού, καταγράφοντας -με ακρίβεια εκατοστού- τις ανθρωπογενείς παρεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον. Στα μέσα του περασμένου Δεκεμβρίου, το ελικόπτερο πέταξε για πρώτη φορά και πάνω από τον Θερμαϊκό, τον οποίο θα επισκέπτεται από εδώ και στο εξής, τουλάχιστον μία φορά τον μήνα. Τα δύο ρομπότ, ελληνικής κατασκευής, ολοκλήρωσαν με επιτυχία το στάδιο της πειραματικής τους εφαρμογής και... χρηματοδοτήσεως επιτρεπούσης, έχουν κάθε δυνατότητα να εξελιχθούν σε άγρυπνους φρουρούς του ελληνικού περιβάλλοντος. 

«Και οι δύο ρομποτικές κατασκευές αποτελούν ελληνικές καινοτομίες. Το μήκους δύο μέτρων ελικόπτερο είναι μοντέλο που αγοράστηκε από τις ΗΠΑ, ωστόσο αποσυναρμολογήθηκε και συναρμολογήθηκε ξανά, ώστε να αναβαθμιστεί και να εξοπλιστεί με εκλεπτυσμένα αισθητήρια όργανα. Για το ρομποτικό πλεούμενο, από την άλλη, τόσο ο σχεδιασμός όσο και η κατασκευή είναι 100% ελληνικά», αναφέρει ο Σταύρος Βουγιούκας, επίκουρος καθηγητής στο τμήμα Γεωπονίας του ΑΠΘ, με ειδικότητα τα αυτοματοποιημένα μηχανολογικά συστήματα. 

«Ακτινογραφία»

Η χρηματοδότηση για τα δύο ρομποτικά συστήματα προήλθε από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα iCoast, το οποίο αφορά την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για την προστασία των υδάτινων οικοσυστημάτων. Η λογική της κατασκευής τους βασίζεται στην απόκτηση κρίσιμων περιβαλλοντικών πληροφοριών, οι οποίες είναι αδύνατο να συλλεχθούν με τα σημερινά μέσα των περιβαλλοντολόγων. 

«Το ελικόπτερο διαθέτει μία φασματογραφική κάμερα, η οποία έχει τη δυνατότητα να σαρώσει με υπεριώδη ακτινοβολία τις περιοχές πάνω από τις οποίες ίπταται. Οι φωτογραφίες που μας δίνει, είναι ανάλογες με αυτές που έχουμε από δορυφόρους, μόνο που η δορυφορική ακρίβεια φτάνει το πολύ ένα μέτρο, ενώ το ελικόπτερο παρέχει ακρίβεια εκατοστού», επισημαίνει ο Σ. Βουγιούκας. Ανάλογη κάμερα μεταφέρει και το μήκους ενός μέτρου τηλεκατευθυνόμενο πλεούμενο. 

«Η κατασκευή του βασίζεται στην παραδοσιακή πλάβα, ένα σκάφος που δεν έχει καρίνα, ώστε να μην κολλάει σε βαλτώδη νερά ή σε φύκια και επιπλέουσα βιομάζα. Ακόμα, διαθέτει ένα μηχανικό βίντσι, το οποίο μπορεί να συλλέγει δείγματα νερού από περιοχές των υγροτόπων, τις οποίες, για να προσεγγίσουμε σήμερα, θα χρειαζόταν να ξοδέψουμε μερικές χιλιάδες ευρώ», δηλώνει ο καθηγητής του ΑΠΘ. 

Η πειραματική εφαρμογή των ρομποτικών συστημάτων επικεντρώθηκε στη λίμνη της Κορώνειας, καθώς και σε περιοχές του κοινού Δέλτα των ποταμών Αξιού, Λουδία και Αλιάκμονα. «Με τα δύο συστήματα μπορούμε πλέον να έχουμε την πλήρη ακτινογραφία των δύο υγροτόπων», αναφέρει ο ερευνητής του Εργαστηρίου Τηλεπισκόπησης του ΑΠΘ, Θωμάς Αλεξανδρίδης, ο οποίος, εδώ και χρόνια, εργάζεται για την... αποκρυπτογράφηση των εικόνων του φυσικού περιβάλλοντος, οι οποίες φτάνουν από τους δορυφόρους. «Εδώ και περισσότερο από μία δεκαετία, η διεθνής κοινότητα έχει επικεντρωθεί στη χρήση της δορυφορικής τηλεπισκόπησης, ώστε να διαπιστώσουμε τον βαθμό που οι ανθρωπογενείς παρεμβάσεις έχουν αλλάξει την εικόνα των υγροτόπων. Στην Κορώνεια, για παράδειγμα, έχουμε μια σαφή εικόνα μείωσης των υδάτων και αύξησης της βαλτώδους βλάστησης», λέει ο διδάκτωρ του ΑΠΘ, προσθέτοντας πως η χρήση ρομποτικών συστημάτων αποτελεί το μέλλον της περιβαλλοντικής έρευνας. 

«Η σημερινή τεχνολογία μάς επιτρέπει να αναλύουμε τη δορυφορική εικόνα σε τέτοιο σημείο, ώστε να επιτυγχάνουμε τη χαρτογράφηση των λιβαδιών της Ποσειδωνίας, εντός των θαλασσών, των εκτάσεων των καλαμιώνων μέσα σε βάλτους ή λίμνες και να γνωρίζουμε την ακριβή τοποθεσία των ενδιαιτημάτων των οργανισμών που ζουν στους υγροτόπους. Οι ρομποτικές κατασκευές μάς δίνουν μία επιπλέον ευχέρεια, τον άμεσο εντοπισμό του επικέντρου μιας φυσικής ή ανθρωπογενούς αλλαγής», τονίζει ο Θ. Αλεξανδρίδης.

Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΚΟΝΤΗ

από real.gr