του Νίκου Κακαρίκα

Το πώς μπορούμε να εκμεταλλευτούμε, αν υπάρχουν και όπου υπάρχουν, τα πλούσια κοιτάσματα υδρογονανθράκων στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο είναι ένα μεγάλο ζήτημα. Στον δημόσιο διάλογο που έχει ξεκινήσει για το πώς η χώρα μας μπορεί να αλλάξει και να προχωρήσει σε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο, ελάχιστοι είναι εκείνοι που υποστηρίζουν με θέρμη πως ο αγροτικός και κτηνοτροφικός τομέας μπορούν να κάνουν την τεράστια διαφορά.

Η διαφορά ως προς τους υδρογονάνθρακες έγκειται στο γεγονός πως τα τεράστια «κοιτάσματα» που χρειαζόμαστε για την κτηνοτροφία δεν χρειάζεται να τα αναζητήσουμε. Είναι παντού γύρω μας.

Η κτηνοτροφία στην Ελλάδα θα μπορούσε να είχε εξελιχθεί πολύ διαφορετικά αν είχαμε ακολουθήσει διαφορετικό μοντέλο. Τα νούμερα ύστερα από τόσα χρόνια επιδοτήσεων, οι οποίες δίδονταν για περαιτέρω βελτίωση της παραγωγής και όχι για γρήγορο πλουτισμό, παραμένουν χαμηλά.
Η χώρα μας κατά προσέγγιση καλύπτει σε χοιρινό κρέας το 40% με 50% των αναγκών της, σε πτηνά το 75% με 80%, σε γιδοπρόβατα 25% με 30% και σε βόειο κρέας το 25% με 30%.

Σήμερα η Ελλάδα αντιμετωπίζει ακόμη ένα πρόβλημα. Ενόψει της νέας ΚΑΠ*, για να επιδοτηθούν οι κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, πρέπει η κάθε κτηνοτροφική εκμετάλλευση να δηλώσει την έκταση που χρησιμοποιεί ως βοσκότοπο, η βοσκοϊκανότητα της οποίας καλύπτει το κτηνοτροφικό κεφαλαίο. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ** ανήρτησε πρόσφατα για διαβούλευση μια μελέτη προσδιορισμού των βοσκοτόπων από όπου προκύπτει η προσπάθεια να χαρακτηριστούν τα δάση και οι δασικές εκτάσεις ως βοσκότοποι, πράγμα που έχει κριθεί ως αντισυνταγματικό στην προηγουμένη προσπάθεια με τον περίφημο νόμο περί βοσκοτόπων (ν.1734/1987).

Σύμφωνα με τον δασολόγο Νίκο Χλύκα συνεχίζουμε να κάνουμε το ίδιο λάθος που κάναμε και στο παρελθόν. «Στην χώρα μας δεν έχουμε βοσκότοπους όπως τους εννοούν στη Γιούτα των ΗΠΑ ή σε χώρες της πρώην Σοβιετικής Δημοκρατίας με τις απέραντες στέπες. Η Ελλάδα δεν έχει επίσης τα λιβάδια της Αγγλίας ή της Ιρλανδίας. Έχει δάση, δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις οι οποίες βόσκονται. Έχουμε δηλαδή βοσκήσιμη γη. Αυτό έπρεπε να είχαμε κάνει και αυτό έπρεπε να είχαμε πει στην Ε.Ε. Πως είμαστε μια ιδιαίτερη χώρα όπου μπορούμε να ασκήσουμε με μέτρο και σωστή διαχείριση κτηνοτροφία στα δάση και τις δασικές εκτάσεις».

Τι έγινε όμως όλα αυτά τα χρόνια στην χώρα μας; Για να παίρνουμε τις επιδοτήσεις, οι κτηνοτρόφοι σε μεγάλο βαθμό έκαναν το εξής: βοσκούσαν τα ζώα τους στα αγροτικά κτήματα και με τη σύμφωνη γνώμη των γεωπόνων δήλωναν άλλη έκταση. Με αυτή την πρακτική η χώρα έπαιρνε δυο φορές επιδότηση, μια για τα δάση και μια για την κτηνοτροφία. Για παράδειγμα αυτή την εποχή ο εισαγγελέας Χανίων έχει αρχίσει να ερευνά μια υπόθεση όπου έχει δηλωθεί το φαράγγι της Σαμαριάς ως βοσκότοπος. Το φαράγγι της Σαμαριάς, για όσους δεν το θυμούνται, ανήκει στο NATURA, είναι προστατευόμενη περιοχή και έχει φορέα διαχείρισης.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπ. Γεωργίας τα βοσκοτόπια στην Ελλάδα ανέρχονται σε 27 με 28 εκατομμύρια στρέμματα. Εκμεταλλευόμενοι όμως τα δάση και τις δασικές εκτάσεις μπορούμε να αυξήσουμε δραματικά την βοσκήσιμη έκταση στην χώρα μας. Το ίδιο συμβαίνει σε Ιταλία και Ισπανία. Σε αυτές τις χώρες έχουν οριοθετήσει συγκεκριμένες περιοχές για την βόσκηση των ζώων σε δάση και δασικές εκτάσεις με χαμηλή βλάστηση. Επίσης έχουν παραχωρήσει, κατά χρήση και όχι κατά κυριότητα, αυτές τις βοσκήσιμες εκτάσεις σε κτηνοτρόφους. 

Αυτό είναι που πρέπει να κάνουμε και εμείς σήμερα. Το κράτος μπορεί να αξιοποιήσει τις δικές του εκτάσεις τόσο τα βοσκοτόπια όσο τα δάση και τις δασικές εκτάσεις. Αφού υπολογιστεί η βοσκοϊκανότητα των περιοχών, να γίνει χωροθέτηση των κτηνοτροφικών μονάδων με την ανάλογη βοσκοφόρτωση ανά περιοχή. Πρέπει να προσδιορίσουμε με ακρίβεια το κτηνοτροφικό κεφάλαιο σε κάθε νομό καθώς και τη βοσκοϊκανότητα των περιοχών και με βάση αυτή να προχωρήσουμε στον σωστό σχεδιασμό.
Όπως είπε στο Bostanistas ο καθηγητής Κτηνιατρικής του Α.Π.Θ. Γ.Βελαργάκης, εάν συμπεριλάβουμε με ορθολογικά κριτήρια στη βοσκήσιμη γη και εκτάσεις όπου σήμερα  απαγορεύεται η βόσκηση, επειδή είναι χαρακτηρισμένες ως δασικές, θα καταφέρουμε να αυξήσουμε την εγχώρια παραγωγή κτηνοτροφικών προϊόντων σε μεγάλο βαθμό.

Σήμερα είναι η πλέον κατάλληλη εποχή να χωροθετήσουμε αυτές τις εκτάσεις οι οποίες θα μπορούσαν ανταποκριθούν στην βοσκήσιμη ύλη που θα απαιτούσε το κτηνοτροφικό κεφάλαιο. Πάντα υπό τον όρο και την προϋπόθεση πως αυτές οι εκτάσεις δεν θα αλλάξουν χρήση και θα επανέλθουν στην κυριότητα του Δημοσίου όταν σταματήσει η χρήση της κτηνοτροφίας. Με παραχωρητήριο και κατά χρήση της έκτασης και όχι κατά κυριότητα, έτσι ώστε να έχει δικαίωμα στην επιδότηση για τον αριθμό των ζώων των οποίων έχει.

*Κοινή Αγροτική Πολιτική
**Οργανισμός Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων