Αγαπητή κα Κοζυράκη,
Διάβασα με προσοχή το άρθρο σας και θα ήθελα να εκφράσω την άποψή μου επί αυτού. Είναι γεγονός (και συμφωνώ άρα μαζί σας) ότι σε αυτή τη χώρα, όσον αφορά το φυσικό περιβάλλον και κυρίως όσον αφορά τα δασικά οικοσυστήματα, δρούμε συνήθως κατασταλτικά (κοινώς: κατόπιν εορτής) και αποσπασματικά και όχι προληπτικά. Κάτι που αυξάνει κατά πολύ το κόστος για τη διάσωση ή/και τη διατήρηση των οικοσυστημάτων μας. Είναι επίσης γεγονός, ότι η ύπαρξη ενός ΦΔ σε μια περιοχή δε σημαίνει αυτομάτως και την ορθή διαχείρισή της ή τη σωτηρία της. Άλλωστε, πως θα μπορούσε να ισχύει αυτό στην κατάσταση που βρίσκονται οι ΦΔ στη χώρα μας σήμερα (από την αρχή της ιδρύσεως τους). Είναι επίσης αληθές, ότι οι Δασικές Υπηρεσίες, αποδυναμωμένες όσο ποτέ, συνεχίζουν να ασκούν, όσο αυτό είναι δυνατό, το έργο τους με κάποιους έμπειρους και ανιδιοτελείς υπαλλήλους που μάχονται απέναντι στα προβλήματα και την απαξίωση της υπηρεσίας.
Ωστόσο, επιτρέψτε μου να αναφέρω ότι οι «…καταιγιστικές και αλλεπάλληλες δημοσιεύσεις…» για το θέμα των εργασιών στο φοινικόδασος του Βαϊου περιέχουν (ασχέτως υπερβολής) μεγάλες δόσεις αλήθειας.
Η ουσία της υπόθεσης είναι όντως η διατήρηση (και όχι διάσωση) του φοινικοδάσους με την άσκηση μιας αειφορικής διαχείρισης σε αυτό. Ωστόσο, τα έργα, συνολικής αξίας 400.000 ευρώ, που πραγματοποιούνται αυτή τη στιγμή στην περιοχή δεν σχετίζονται απόλυτα με τα παραπάνω (ή αν θέλετε, γίνονται με τέτοιο τρόπο που δε μπορούν να συσχετιστούν με την άσκηση μιας σύγχρονης αειφορικής διαχείρισης ενός φυσικού οικοσυστήματος). Αν και πιστεύω ότι σε ένα φόρουμ που δημιουργήθηκε από ικανούς συναδέλφους και έχει μέλη του, κυρίως, νέους και ενημερωμένους επιστήμονες, μια παραπομπή για το τι ακριβώς σημαίνει η σύγχρονη «Αειφορική Δασική Διαχείριση» ίσως είναι περιττή, εντούτοις θα την παραθέσω:
en.wikipedia.org/wiki/Sustainable_forest_management
Δεν θα σταθώ καθόλου στο ότι το φοινικόδασος του Βαϊου αποτελεί οικότοπο προτεραιότητας για την ΕΕ και άρα το διέπει (ή θα έπρεπε να το διέπει) ένα «συγκεκριμένο θεσμικό και νομικό καθεστώς εθνικών και διεθνών νόμων, κανονισμών και συμβάσεων», ούτε θα σταθώ στο γεγονός ότι το εν λόγω οικοσύστημα δεν είναι αμιγώς δασικό, αλλά και υγροτοπικό (που εμπίπτει στην κατηγορία των «Οάσεων»), αλλά θα σταθώ κυρίως σε δύο σημεία του κειμένου σας, τα οποία μου προξένησαν ερωτηματικά και μου προκαλούν εντύπωση:
1. Όντως το φοινικόδασος έχει πάψει εδώ και αρκετές δεκαετίες να αποτελεί ένα παρθένο οικοσύστημα (προσοχή, με τον όρο παρθένο οικοσύστημα δεν αποκλείεται, αυτομάτως, η ύπαρξη ανθρώπινων δραστηριοτήτων σε αυτό. Άλλωστε και ο άνθρωπος αποτελεί βασικό στοιχείο των οικοσυστημάτων). Ωστόσο, σε καμία από τις «αντίθετες απόψεις» δεν διάβασα ότι η επιθυμία είναι η μετατροπή του φοινικοδάσους σε ένα «παρθένο οικοσύστημα». Αντιθέτως, σε κάποιες απόψεις (όπως αυτή του WWF Ελλάς που έχει ειπωθεί σε διάφορες συνεντεύξεις) ακούω ότι αντί της «ολικής απομάκρυνσης της βλάστησης του υπορόφου» θα μπορούσε να υπάρχει ελεγχόμενη βόσκηση ως ένα διαχειριστικό μέτρο συμβατό με την άσκηση μιας αειφορικής διαχείρισης που θα ευνοεί το Φοίνικα του Θεόφραστου.
2. Σε κανένα οικοσύστημα (είτε αυτό είναι οικότοπος προτεραιότητας, είτε πρόκειται για οποιοδήποτε οικοσύστημα) δεν υπάρχουν «μέλη του» που να περισσεύουν (εκτός και αν είναι ξενικά-εισβάλοντα). Ακόμα και σε δασικά οικοσυστήματα στα οποία ασκείται διαχείριση με σκοπό την ξυλοπονία (για παράδειγμα στα παραγωγικά δάση της Β. Ευρώπης) δεν υπάρχει πλέον η αντίληψη της ολικής απομάκρυνσης «ανταγωνιστικών» φυτικών ειδών. Πόσο μάλλον σε έναν οικότοπο προτεραιότητας, του οποίου πρωταρχικός σκοπός της διαχείρισης θα πρέπει να είναι η διατήρησή, συνολικά, της χλωρίδας και της πανίδας που απαντάται σε αυτόν. Και μιας και ανέφερα την πανίδα, μου προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση, πως, οι φωνές που υπερασπίζονται το συγκεκριμένο έργο, δεν αναφέρονται καθόλου σε αυτήν. Έτσι λοιπόν, θα πρέπει να γίνει κατανοητό, ότι το οικοσύστημα του φοινικοδάσους στο Βάι, δεν αποτελείται μόνο από φοίνικες του Θεόφραστου και μερικά ακόμα «ανταγωνιστικά» φυτικά είδη, αλλά αποτελείται από μια συγκεκριμένη δομή φυτικών και ζωικών ειδών, τα οποία στο σύνολό τους δημιουργούν αυτό που αναφέρουμε ως «οικότοπο προτεραιότητας». Αν λοιπόν κάποιος αποψιλώσει ολόκληρη τη βλάστηση του υπορόφου, αν κάποιος αλλάξει το «υδατικό καθεστώς» της περιοχής, αμέσως προκαλεί «ανεπανόρθωτη» ζημιά και σε αρκετά είδη της (μικρο)πανίδας που έχουν ως βασικό τους ενδιαίτημα τα παραπάνω. Και μπορεί κάποιοι να ισχυρίζονται ότι η βλάστηση αυτή θα επανέλθει τα επόμενα χρόνια, όμως όλοι ξέρουμε ότι οι «δασικοί χρόνοι» είναι τελείως διαφορετικοί από τους «ανθρώπινους» ή και από αυτούς που σχετίζονται με το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο και άρα η σταδιακή ανάκαμψη της βλάστησης δεν αποτελεί άμεσα και ανάκαμψη του οικοσυστήματος γενικά. Παίρνοντας συνεχώς την «σκυτάλη» από τα γραφόμενά μου, θα ήθελα επίσης να αναφέρω ότι, αν ο σκοπός της δράσης της απομάκρυνσης της βλάστησης του υπορόφου αποτελεί, ένα ορθό διαχειριστικό μέτρο προστασίας και αν, επιπροσθέτως, το ίδιο αποτελούν, τόσο το κλάδεμα και οι ψεκασμοί των φοινίκων, όσο και η διάνοιξη-απόφραξη των αποστραγγιστικών καναλιών, αυτό σημαίνει αυτομάτως ότι κάθε λίγα χρόνια θα πρέπει να δίνουμε (γιατί εμείς τα δίνουμε) 400.000 ευρώ για αυτά τα έργα, τα οποία περιλαμβάνουν όντως βαριά μηχανήματα, όντως σκευάσματα και γενικά, μεγάλης κλίμακας ανθρώπινες παρεμβάσεις. Γιατί, όπως πολύ σωστά αναφέρετε και εσείς και κάποιοι άλλοι σε παρόμοια άρθρα, το οικοσύστημα θα επανέλθει (μερικώς) σε κάποιο χρόνο από τώρα, ωστόσο μαζί του θα επανέλθουν και οι «διαχειριστικές αναγκαιότητες» που επικαλείστε. Είναι λοιπόν εύλογα γεννάται το ερώτημα αν αυτό το έργο είναι λύση;
Κατά την προσωπική μου άποψη, το έργο αυτό δεν αποτελεί την ενδεδειγμένη λύση. Αντιμετωπίζει το οικοσύστημα του φοινικοδάσους οριζόντια, συνολικά, χωρίς στοχευμένες δράσεις και σίγουρα σε καμία περίπτωση δε συνάδει με αυτό που, ολοένα και περισσότερο, αναφέρουμε ως Αειφορική Διαχείριση Οικοσυστημάτων. Θεωρώ, ότι τόσο η θέση του WWF Ελλάς, συνολικά για τα βασικά ζητούμενα του έργου (πυροπροστασία, κόκκινο σκαθάρι) (
wwfaction.wordpress.com/2012/01/25/vaian/
και
www.wwf.gr/images/pdfs/WWF_Fax_VAI_Palm-...orest_15_11_2011.pdf
) όσο και οι θέσεις των υπολοίπων φορέων, τίθενται σε ένα πιο «λογικό πλαίσιο» και απορώ, πως, τόσες μελέτες και προτάσεις, όπως για παράδειγμα ο συνοπτικός οδηγός διαχείρισης του ΕΚΒΥ (
ec.europa.eu/environment/life/project/Pr...k&fil=man_plan24.pdf
) αλλά και η ΕΠΜ και άλλα, δε λήφθηκαν καθόλου υπόψη πριν τη διάθεση αυτού του κονδυλίου.
Τέλος, θα ήθελα να αναφέρω στα μέλη του φόρουμ, με αφορμή σχετικά δημοσιεύματα (πχ
cretalive.gr/new/72084/polites/Fobou_tou...Bagia%C2%BB_ferontas
) ότι καμία ειδικότητα και κανένας επιστήμονας που ασχολείται με το φυσικό περιβάλλον δεν «περισσεύει», πόσο μάλλον καταξιωμένοι επιστήμονες (βιολόγοι, ορνιθολόγοι κ.α.) που έχουν ασχοληθεί επισταμένα με το συγκεκριμένο οικοσύστημα. Δυστυχώς, η νοοτροπία αυτή που διακατέχει πολλούς από εμάς (και εννοώ εμάς τους δασικούς) μας έχει οδηγήσει ουκ ολίγες φορές στο περιθώριο. Πρέπει λοιπόν να μάθουμε να συνεργαζόμαστε και με άλλες επιστημονικές ειδικότητες και πρέπει να αναδεικνύουμε τα δικά μας πλεονεκτήματα και να σεβόμαστε και να αναγνωρίζουμε τα πλεονεκτήματα των υπολοίπων. Μόνο έτσι θα απαγκιστρωθούμε από το παρελθόν και θα τραβήξουμε μπροστά.
Νίκος Γεωργιάδης.
ΥΓ1. Επειδή δεν μου αρέσει να κρύβομαι πίσω από το δάχτυλό μου, αλλά και επειδή κάποιοι από τα μέλη με ξέρουν, δηλώνω ότι εργάζομαι στο WWF Ελλάς, αλλά το παραπάνω κείμενο αφορά προσωπική μου άποψη και παρέμβαση (η οποία βέβαια συμβαδίζει εν πολλοίς με την άποψη της οργάνωσης). Επίσης, θα ήθελα να τονίσω, σε όποιους δεν το ξέρουν, ότι στο WWF Ελλάς εργάζονται 3 άνθρωποι με διδακτορικό στη δασολογία, 2 δασολόγοι με μεταπτυχιακούς τίτλους Msc (εκ των οποίων ο ένας είναι υποψήφιος διδάκτορας) και δύο ακόμα δασολόγοι (συνολικά 7 δασικοί). Συνεπώς δεν κατοικούμε "ανίδεου και ασχέτου γωνίας" όπως κάποιοι τον τελευταίο καιρό αναφέρουν σε διάφορα φόρα στο διαδίκτυο. Επιπρόσθετα, όλα αυτά τα χρόνια έχουμε στηρίξει όσο κανένας άλλος (από οποιονδήποτε φορέα) τη Δασική Υπηρεσία, τους Δασικούς Δημόσιους και Ιδιωτικούς υπαλλήλους, τα Δασικά Ερευνητικά μας Ιδρύματα αλλά και τη Δασική Πανεπιστημιακή Κοινότητα.
ΥΓ2. Δεν θέλω και δεν θα μπω σε προσωπικές αντιπαραθέσεις μέσω του φόρ
Συντάκτης θέματος
