Επί της μελέτης περιβαλλοντολογικών επιπτώσεων (ΜΠΕ) της ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ: Ισχυρισμοί και πραγματικότητες
Σαράντης Δημητριάδης,Ομότιμος Καθηγητής,Τμήμα Γεωλογίας, ΑΠΘ.
ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΣ:
Η ΜΠΕ της «Ελληνικός Χρυσός» (Ε.Χ.) έχει γίνει αποδεκτή και εγκριθεί από Πανεπιστημιακά Ιδρύματα της χώρας.
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ:
Κανένα Πανεπιστήμιο της χώρας δεν έχει εγκρίνει, αποδεχτεί ή εκφραστεί θετικά για τη ΜΠΕ της Ε.Χ., εκτός από λίγους μεμονωμένους επιστήμονες παν/μιακούς που με χρηματοδότηση από την Ε.Χ. συνέβαλλαν στη σύνταξή της ΜΠΕ, καθώς και από ένα Πανεπιστημιακό Τμήμα, από όσο γνωρίζω, το οποίο (κατά σύμπτωση; ) έχει οργανώσει διεθνές συνέδριο με κύριο χορηγό την Ε.Χ.
ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΣ:
Στη μεταλλουργική επεξεργασία δεν θα χρησιμοποιηθεί κυάνιο, επειδή θα λειτουργήσει η πυρομεταλλουργική κάμινος “ακαριαίας τήξης” (flash smelting).
(ισχυρισμός ευρύτατα προβαλλόμενος από όλους τους υποστηρικτές της επένδυσης για την καταστολή των αντιδράσεων λόγω χρήσης αυτής της τοξικής ουσίας).
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ:
Η εντός της μεταλλουργικής καμίνου ακαριαίας τήξης διεργασία δεν απαιτεί πράγματι τη χρήση κυανίου (NaCN).
Όμως, το υλικό τροφοδοσίας της καμίνου (πυρίτες Ολυμπιάδας – 250.000 τόνοι/έτος) περνάει σε προηγούμενο εμπλουτιστικό στάδιο μια επεξεργασία με κυανιούχα διαλύματα, εκτός από αυτά όμως και με διαλύματα της εξίσου τοξικής ισοπροπυλικής ξανθάτης (SIMPX).
Τα κατάλοιπα των τοξικών αυτών ουσιών καταλήγουν στον ανοικτό αποθέτη του Κοκκινόλακκα κοντά στο Στρατώνι
Οι ποσότητες των χρησιμοποιούμενων τοξικών ουσιών αναφέρονται στη ΜΠΕ της Ε.Χ. και είναι:
NaCN: 18 τόνοι ετησίως
SIMPX: 22 τόνοι ετησίως
Βλέπε σχετικά σε ΜΠΕ:
Σελ. 5.2-23 και 5.2-24, καθώς και:
Πίνακα 5.2.4-1, σελ. 5.2-36
Και σχήμα 5.2.5-1, σελ. 5.2-37 ,
Όπως και την § δ1.2, σελ.32, σε συνδυασμό με την § δ2.217, σελ. 55 της ΚΥΑ Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΔΑ: 4ΑΣΔ0-ΩΔ0) 26/7/2011.
ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΣ:
Υπάρχει πιστοποίηση από την Φινλανδική εταιρεία κατασκευής (OUTOTEC) της καμίνου ακαριαίας τήξης ότι αυτή είναι απολύτως κατάλληλη για χρήση με το συγκεκριμένο συμπύκνωμα των δυσκατέργαστων πυριτών Ολυμπιάδας (”δυσκατέργαστο” επειδή συμβαίνει να είναι πολύ πλούσιο σε αρσενικό).
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Καμία τέτοια πιστοποίηση δεν υπάρχει στη ΜΠΕ και καμία δεν έχει παρουσιαστεί μέχρι τώρα, παρά το ότι έχει επίμονα ζητηθεί από όσους αμφισβητούν την καταλληλότητα του συγκεκριμένου συμπυκνώματος τροφοδοσίας στη συγκεκριμένη κάμινο.
Από όσα έγιναν γνωστά μέχρι σήμερα φαίνεται πως έχουν γίνει δοκιμές της μεθόδου με το συγκεκριμένο συμπύκνωμα μόνο σε εργαστηριακό επίπεδο. Η όλη προσπάθεια βρίσκεται ακόμα στο στάδιο έρευνας και ανάπτυξης, πολύ μακριά ακόμα από το στάδιο της ασφαλούς εφαρμογής.
ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΣ:
Δεν υπάρχει κίνδυνος διαφυγής του τοξικότατου αρσενικού στο περιβάλλον, επειδή αυτό θα συλλέγεται και θα οδεύει στους χώρους απόθεσης των μεταλλευτικών καταλοίπων (Κοκκινόλακκας) με τη μορφή του αδιάλυτου “κρυσταλλικού σκοροδίτη”.
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ:
Πέρα από το γεγονός της αμφισβήτησης της δυνατότητας συλλογής και μετατροπής του συνόλου του τοξικότατου αρσενικού σε σκοροδίτη, η αδιαλυτότητα του τελευταίου μπορεί μεν να εξασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό τη μη διασπορά του αρσενικού στο περιβάλλον σε διαλυτή μορφή όπως δείχνουν πειράματα in vitro, καθόλου όμως δεν σημαίνει εξουδετέρωση του τοξικού κινδύνου, αφού είναι άγνωστη η in vivo δράση του μηχανικά διασκορπιζόμενου στον αέρα σκοροδίτη αν αυτός προσληφθεί δια της τροφικής, αναπνευστικής ή διαδερματικής οδού.
Η δέσμευση εξάλλου όλου του αρσενικού που εξαερώνεται μέσα στην κάμινο ακαριαίας τήξης και η μετατροπή του σε σκοροδίτη δεν είναι καθόλου εξασφαλισμένη και αυτός είναι ο λόγος που το μέγιστο επιτρεπόμενο όριο περιεκτικότητας σε αρσενικό του υλικού που τροφοδοτεί τέτοιους κλιβάνους πρέπει να είναι πολύ χαμηλό (γενικά κάτω από 0,2 έως 0,5 % κατ’ ανώτατο όριο σε αρσενικό).
Το υλικό τροφοδοσίας της καμίνου που θα χρησιμοποιηθεί από την Ε.Χ. θα έχει περιεκτικότητα σε αρσενικό ~10%, δηλαδή περίπου εικοσαπλάσιο από το μέγιστο προβλεπόμενο ως ασφαλές.
Πουθενά στον κόσμο δεν λειτουργεί κάμινος ακαριαίας τήξης που να τροφοδοτείται με υλικό τόσο υψηλής περιεκτικότητας σε αρσενικό.
ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΣ:
Η κατάληψη χώρου (έκτασης) από τις εξορυκτικές & μεταλλευτικές δραστηριότητες, καθώς και από τους χώρους απόθεσης των μεταλλευτικών καταλοίπων θα είναι μικρό μόνο μέρος της όλης δεσμευμένης έκτασης των 317.000 στρεμμάτων. Το ίδιο μικρή θα είναι και η έκταση της αποξυλωμένης πρώην δασικής έκτασης.
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ:
Η κατάσταση που περιγράφεται στη ΜΠΕ της Ε.Χ. είναι η εναρκτήρια.
Θα υπάρξει οπωσδήποτε επέκταση των εξορύξεων και μεταλλευτικών δραστηριοτήτων, χωρίς υποχρεωτικά νέες αδειοδοτήσεις, στα πολύ μεγάλα κοιτάσματα της Τσικάρας, Φυσώκας, Πιάβιτσας και άλλων πιθανώς μέσα στο χώρο των 317.000 στρεμμάτων, με αντίστοιχη μεγάλη επέκταση και μεγέθυνση όλων των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΣ:
Η σεισμική επικινδυνότητα στην περιοχή δεν είναι τόσο μεγάλη ώστε να θεωρηθεί παράγοντας ιδιαίτερης ανησυχίας.
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ:
Όλες οι υπάρχουσες κύριες εγκαταστάσεις στο Στρατώνι, καθώς και οι προγραμματισμένες νέες (εργοστάσιο μεταλλουργίας, μονάδα παραγωγής θειϊκού οξέος, νέες λιμενικές εγκαταστάσεις) είναι χωροθετημένες ιππαστί επί του ίχνους ενός ενεργού σεισμογόνου ρήγματος που έδωσε τον καταστρεπτικότατο σεισμό του 1932 μεγέθους άνω των 7 Ρίχτερ.
Ο σεισμός εκείνος προκάλεσε τη σχεδόν ολική καταστροφή της Ιερισσού και του Στρατωνίου, το θάνατο 126 και τον τραυματισμό 274 ανθρώπων, σοβαρές βλάβες σε όλα τα γύρω χωριά και σε όλες, εκτός από δύο, μονές του Αγίου Όρους.
Στις εγκαταστάσεις επί του ρήγματος του σεισμού εκείνου θα είναι αποθηκευμένα: εκρηκτικά, καύσιμα, οξυγόνο, υδροχλωρικό οξύ, θειϊκό οξύ, προπάνιο, καυστικό νάτριο, υδράσβεστος, υπεροξείδιο του υδρογόνου, κυανιούχο νάτριο και ισοπροπυλική ξανθάτη
ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΣ:
Θα οριστεί μια επιτροπή από ανεξάρτητους επιστήμονες και τοπικούς φορείς που θα εγγυάται, επιβλέπει και ελέγχει τη σωστή τήρηση των προβλεπόμενων και εγκεκριμένων περιβαλλοντικών όρων.
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ:
Μια τέτοια επιτροπή έχει ήδη συσταθεί από το ΥΠΕΚΑ τον Απρίλιο του 2012. Στην ιδρυτική της απόφαση προβλέπεται ότι θα χρηματοδοτείται για το έργο της και από την Ε.Χ.
Στο έργο της επιτροπής δεν προβλέπεται βέβαια η μείωση της αναμενόμενης μεγάλης αέριας ρύπανσης, της αποδάσωσης και αποστράγγισης της περιοχής, της μόλυνσης με όξινη απορροή όσων νερών θα απομείνουν, της μείωσης ή αποκλεισμού των κυανιούχων, του αρσενικού, του σεισμικού κινδύνου κ.α. –μόνο η παρακολούθηση της μοιραίας εξέλιξής τους.
ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΣ:
Έγινε διαβούλευση για τα σχεδιαζόμενα με την τοπική κοινωνία.
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ:
Δεν έγινε καμία διαβούλευση με την τοπική κοινωνία, κατά παράβαση της εθνικής και κοινοτικής νομοθεσίας.
Αν υποστηριχθεί ότι έχει γίνει (που δεν έγινε), πρέπει τότε να γίνει παραδεκτό πως πάντως δεν έπεισε για τη χρησιμότητα και το ακίνδυνο της επέκτασης της μεταλλευτικής δραστηριότητας και δεν εκπλήρωσε τον σκοπό της, αφού η τοπική κοινωνία στο μέγιστο μέρος της τάσσεται εναντίον αυτής της δραστηριότητας.
Ποιος ειναι ο Σαραντης Δημητριαδης
"Ανήκω σε μια διαφορετική οικογένεια γεωλόγων από εκείνη του συνάδελφου Π.Τ., και κυρίως των πρώην προϊσταμένων του στο ΙΓΜΕ. Εκείνοι θεωρούν ως αποκλειστική δουλειά και σκοπό του γεωλόγου την αναζήτηση ορυκτών πόρων και την με κάθε θυσία εκμετάλλευσή τους. Αυτή είναι μια εντελώς μη αειφορική (μη βιώσιμη) εκμετάλλευση, δεδομένου ότι οι ορυκτοί πόροι είναι γρήγορα εξαντλήσιμοι και μη ανανεώσιμοι. Εγώ, και κάποιοι άλλοι σαν και εμένα, θεωρούμε ότι πολύ σημαντικότερη δουλειά του γεωλόγου είναι να προστατέψει και διατηρήσει στο διηνεκές τα χαρακτηριστικά του γεωλογικού υπόβαθρου μιας περιοχής και να εξασφαλίσει ότι αυτό θα τροφοδοτεί αειφορικά τις πηγές νερού, την αδιατάρακτη επιβίωση της τοπικής πανίδας και χλωρίδας, τη δασοκάλυψη, τις γεωργικές και κτηνοτροφικές απασχολήσεις, την αισθητική απόλαυση, τον τουρισμό και την ποιοτική κατοίκηση. Αυτά είναι που εξασφαλίζουν τη βιώσιμη ανάπτυξη ενός τόπου. Χωρίς αυτά ένας τόπος είναι καταδικασμένος, όσο χρυσό και αν παράγει."
